MARKTVISIE | Gasmarkt is op zoek naar evenwicht
Samenvatting:
- Lagere temperaturen en minder wind drijven prijzen omhoog
- Ook voor komende week is verder gasprijsstijging waarschijnlijk
- Gasvoorziening nog steeds prima
- Prijzen noodvermogen afgelopen maanden fors gedaald
| Gas in eurocent/m3 | 23 nov | 30 nov |
| TTF daggas | 120,3 | 140,7 |
| TTF dec ’22 | 126,6 | 135,8 |
| TTF jaar ’23 | 132,9 | 142,9 |
| TTF jaar ’24 | 99,6 | 103,9 |
| Elektra in euro/MWh | 23 nov | 30 nov |
| OTC base dec’22 | 286 | 320 |
| OTC peak ’23 | 419 | 444 |
| OTC base ’23 | 332 | 356 |
| OTC base ’24 | 225 | 232 |
Terugblik korte termijn:
Prijzen weer in de lift
Sinds midden deze week is een duidelijk kouder weertype ingetreden in West- en Midden-Europa. Ook is er de laatste dagen erg weinig wind. De combinatie van deze factoren veroorzaakt meer gasverbruik door huishoudens, bedrijven en elektriciteitscentrales. Gisteren en eergisteren was het verbruik in Nederland ca. 140 mln m3 per dag, waarvan ruim 40 mln m3 uit LNG kwam en 65 mln m3 uit de gasbergingen. Verder is er natuurlijk eigen productie, import uit Noorwegen en export naar Duitsland. Het Nederlandse gasverbruik was tot en met vorige week nog steeds 28% lager dan in de voorgaande vijf jaar. Afgelopen week viel de eigen productie en import uit Noorwegen ca 15 mln m3/dag terug door (deels geplande) productiebeperkingen.
De gasmarkt reageert nerveus op de grotere onttrekking uit de gasvoorraden. Ondanks dat we nog 12,5 mrd m3 in voorraad hebben voor ca. 130 dagen (t/m begin april), ofwel gemiddeld bijna 100 mln m3 per dag kunnen onttrekken. De export naar Duitsland staat al op maximaal, dus het zijn vooral het eigen verbruik en de LNG die de onttrekking bepalen.
Maar dat is niet het huidige marktsentiment, dat is gewoon zenuwachtig. Daggas is ruim 20 ct/m3 in prijs omhoog en bij de tijdvakken in 2023 is dat ca. 10 ct/m3.
Terugblik EPEX- en daggasprijzen:
De uurprijzen van de APX waren medio vorige week naar een niveau van 150-350 euro/MWh opgelopen. Vanaf deze week is de bandbreedte van de uurprijzen 250-500 euro/MWh, duidelijk hoger dus. Het effect van duurder daggas en weinig elektriciteitsproductie uit wind.
De dagprijzen elektriciteit zijn afgelopen dagen over heel Noordwest Europa vergelijkbaar. Dat geldt niet voor de termijnprijzen: daar noteren Duitsland en Nederland redelijk vergelijkbaar met ca. 320 euro/MWh voor baseload december en ca. 380 euro/MWh voor baseload 1e kwartaal. In Frankrijk zijn de prijzen veel hoger: 415 euro/MWh resp. 619 euro/MWh. Deze prijzen geven wel aan dat de stress in Frankrijk gezakt is, want enkele weken gelden zagen we in Frankrijk nog dubbele prijzen in vergelijking met Nederland en Duitsland.
Bevoorrading gas nog prima
De kleine tegenvaller op gasproductie verandert niets aan de geruststellende LNG-aanvoer en voorraadsituatie. De recente prijsstijging van gas die vandaag (donderdag) verder doorgaat, is eigenlijk niet of nauwelijks terug te zien in de Aziatische LNG-prijzen. December handelt daar voor ca. 107 ct/m3 en de periodes daarna worden steeds een beetje duurder tot een prijs van 122 ct/m3 voor Q4 23. Dat betekent dat de prijsspread tussen TTF en LNG en Azië weer snel oploopt. Gazprom heeft haar dreigement om de gasdoorvoer via Oekraïne naar Moldavië vanaf 28 november stil te leggen, (nog) niet uitgevoerd. Dit gaf dinsdag wat opluchting in de markt.
Voor de UK staan nog 14-17 aankomsten van LNG tankers gepland in de komende 3 weken, voor Gate en Eemshaven staan 5 aankomsten gepland tot 10 december. Op Europees niveau staan de voorraden momenteel rond 91% vulgraad, in Nederland op ca 89%.
Grondstofprijzen verder omhoog
Afgelopen week steeds de steenkoolprijs minstens net zo hard als de gasprijs; in twee weken is steenkool voor de tijdvakken tot eind 2023 ruim 30% duurder geworden. De grotere vraag voor elektriciteitsproductie lijkt de oorzaak hiervan. Ook de CO2-emissierechten zetten hun prijsstijging die vorige week inzette afgelopen week onverminderd door. Voor dec23 nadert de prijs 90 euro/ton, een niveau dat we sinds september niet meer gezien hebben. De stijging van OTC elektriciteitsprijzen is in het licht van al deze prijsstijgingen eigenlijk te weinig: darkspread en sparkspread van elektriciteitscentrales zijn afgelopen week daardoor behoorlijk gedaald.
Overheidsmaatregelen gascrisis
Gisteren maakte minister Jetten bekend dat Nederland per 1 december de eerder aangekondigde heffing invoert op overwinsten van de zogenaamde inframarginale elektriciteitsproducenten. Dit zijn producenten van elektriciteit die niet uit gas opgewekt wordt. Nederland stelt het inkomstenplafond lager vast dan de EU: niet op 180 maar 130 euro/MWh.
Voor elektriciteitsopwekking uit biomassa geldt vanwege de hogere biomassaprijzen een plafond van 240 euro per megawattuur. Voor kolencentrales geldt een flexibel plafond. Zolang de kolen- en ETS-prijzen laag zijn, is het plafond gelijk aan de heffing voor alle elektriciteitsproducenten. Echter, wanneer de kosten voor kolen- en ETS-prijzen hoog zijn, is het plafond voor kolencentrales hoger. Dit om te voorkomen dat de kolencentrales als gevolg van deze tijdelijke heffing stoppen met produceren.
Het plafond geldt enkel voor gerealiseerde marktinkomsten. Dit om te voorkomen dat producenten die niet daadwerkelijk profiteren van de huidige hoge elektriciteitsprijzen, worden benadeeld omdat zij hun inkomsten hebben afgedekt tegen schommelingen op de groothandelsmarkt voor elektriciteit.
De heffing wordt berekend over de marktinkomsten per maand. Dit betekent dat naar alle marktinkomsten in een bepaalde maand wordt gekeken die voortvloeien uit de productie van elektriciteit uit de bronnen waarvoor het plafond geldt. Vervolgens worden deze marktinkomsten gedeeld door het betreffende aantal megawattuur productie. Dit geeft de marktinkomsten per megawattuur voor die maand.
Op Europees niveau is de verdeeldheid over het plafond op de groothandelsprijs voor gas eerder toe- dan afgenomen. De eurocommissaris zei deze week dat de commissie er nu naar streeft om de maatregel per 1 april in te voeren, bij het begin van het vulseizoen van de opslagen. Dat is 3 maanden later dan eerder beoogd.
Onbalans en regelmarkten
De onbalansprijzen verschillen sterk per dag. Gisteren was het erg beweeglijk, vandaag juist stabiel. De onbalansprijzen bleven eerst wat achter bij de prijsontwikkeling op de dagmarkt, maar nu zijn de gemiddelde prijzen vergelijkbaar.
De opbrengsten van gecontracteerd noodvermogen zijn in de afgelopen 2 maanden fors gedaald. Momenteel noteert opregelen 6-10 euro/MW,uur en afregelen slechts 1,5-3 euro/MW,uur. In de weekenden is opregelen wat lager en afregelen wat hoger geprijsd. Dit betekent een daling met meer dan 75% ten opzichte van afgelopen zomer. Er blijkt meer aanbod te zijn, maar het prijseffect is wel enorm. De prijs van regelvermogen is ook omlaag, maar niet zover als noodvermogen.
Verwachtingen voor komende weken:
Het weerbericht geeft aan dat vanaf zaterdag in de nachten enkele graden vorst verwacht wordt en overdag temperaturen tussen 0 en 5 graden Celsius. Met een matige wind (rond kracht 3) uit oostelijke richtingen. Dit weerbeeld wordt vervolgens minstens 10 dagen vooruit voorspeld. Dit weer zal een hoger gasverbruik betekenen en het is te verwachten ook bij behoud van goede LNG-aanvoer er dagelijks 100 mln m3 uit de Nederlandse voorraden onttrokken zal worden voor een langere periode. Dat is niet erg, want die ruimte is er, maar de markt zal nerveus blijven over deze hogere onttrekkingen. De kans op verdere prijsstijgingen is daarom het grootst.
De elektriciteitsmarkt noteert momenteel voor komende weekend een gemiddelde uurprijs van 270 euro/MWh en voor volgende week 355 euro/MWh. Dat is vergelijkbaar of iets lager dan de huidige prijs. Waarschijnlijk omdat er toch wat meer wind verwacht wordt dan vandaag en gisteren.
Bekijk de marktvisie van vorige keer
