MARKTVISIE | EU bereikt geen akkoord over prijsplafond

Samenvatting:

• Lagere temperaturen drijven prijzen omhoog
• EU bereikt geen akkoord over prijsplafond
• Gasdoorvoer door Oekraïne onder druk
• Nucleaire malaise Frankrijk houdt aan
• Europa mist de boot bij LNG-contracten

Terugblik korte termijn:

Prijzen weer in de lift
Na een aantal weken met relatief weinig nieuws stond deze week in het teken van prijsopdrijvende berichten. Voor de korte termijn speelt vooral het koudere weer een rol. Volgende week worden in heel West-Europa temperaturen verwacht die onder het langjarig gemiddelde liggen. Daarbij neemt ook de windproductie af, waardoor de vraag toeneemt naar gas en steenkolen voor elektriciteitsproductie. De daggasprijs is in een week tijd bijna 15 €ct/m3 gestegen en ook in de EPEX-prijzen zagen we de hogere gasprijzen terug. Alleen woensdag noteerden we nog een gemiddelde uurprijs onder 200 €/MWh, maar de andere dagen trokken met name de dure ochtend- en avonduren de prijs omhoog. Vandaag (donderdag) staan de uurprijzen van 07.00 tot 21.00 uur tussen 250 en 325 €/MWh.

Nucleaire malaise
In Frankrijk blijft de beschikbaarheid van de kerncentrales tegenvallen. Deze week is de verwachte output voor eind december en begin januari met 5 GW naar beneden bijgesteld door de landelijke netbeheerder RTE. Dit betekent dat er bij de start van het nieuwe jaar slechts ca. 40 GW beschikbaar is. De eigenaar van de kerncentrales, EDF, mikt op 48,4 GW op 1 januari terwijl de Franse regering minimaal 50 GW eist. De afgelopen maanden is gebleken dat de inschattingen van RTE het meest realistisch waren. Daar komt ook nog eens bij dat de waterkrachtcentrales te kampen hebben met minder goed gevulde waterreservoirs dan de afgelopen jaren vanwege de tegenvallende neerslag. Dit betekent dat Frankrijk in grote mate afhankelijk blijft van elektriciteitsimport uit met name Duitsland en Groot Brittannië.

Gasdoorvoer door Oekraïne onder druk
Ten slotte heeft Gazprom gedreigd om de gasdoorvoer via Oekraïne naar Moldavië vanaf 28 november stil te leggen. Gazprom beschuldigt de Moldaviërs ervan dat ze 52 miljoen m3 gas in Oekraïense voorraden hebben gestopt, terwijl dit gas geoormerkt was voor de Moldavische markt. Het is binnen de Europese regels toegestaan om zgn. ‘backhaul’ toe te passen, waarbij er gas in de bergingen van een buurland wordt gestopt op het moment dat in dit geval Moldavië het gas niet direct nodig heeft. Dat voorkomt dat ze het gas eerst importeren en vervolgens weer moeten exporteren naar een Oekraïense berging. Als de gasdoorvoer via Oekraïne inderdaad helemaal stil komt te liggen, dan valt er ca. 35 miljoen m3 per dag weg. Een andere optie is dat het gas wel blijft stromen, maar niet meer aan Moldavië geleverd wordt.

Gasvoorraden lopen langzaam leeg
De markt reageerde op deze onzekerheid en de eerder genoemde invloeden met flinke prijsstijgingen op de kortetermijncontracten. Op de gasmarkt stond het decembercontract twee weken terug kortstondig onder 100 €ct/m3, maar deze week liep dit contract weer op richting 130 €ct/m3. Er wordt al tien dagen op rij gas aan de Europese voorraden onttrokken. Dat is gebruikelijk in deze tijd van het jaar, maar de markt vindt het toch spannend om de percentages terug te zien lopen. Op Europees niveau staan de voorraden momenteel rond 94% vulgraad, ruim 1,5% lager dan de piek op 13 november.

Voor 2023 zijn de gasprijzen mee omhoog getrokken. Daarbij valt op dat alle maanden rond hetzelfde prijsniveau handelen. Het prijsverschil tussen de winter- en zomerkwartalen was deze woensdagmiddag slechts ca. 2 €ct/m3. Dat geeft aan dat de gasvraag deze zomer naar verwachting hoog blijft om weer met goed gevulde voorraden de volgende winter in te kunnen gaan.
In 2024 is dat verschil veel groter, waarbij Q1’24 maar liefst 40 €ct/m3 hoger noteert dan Q4’24. De situatie voor de winter ‘24/’25 is nog lastig in te schatten, maar de focus in de markt ligt duidelijk op deze en de volgende winter. De prijzen voor de jaren 2025 en 2026 zijn week-op-week relatief stabiel gebleven.

Terugblik EPEX- en daggasprijzen:

Elektriciteitsprijzen omhoog door steenkolenprijs
Bij elektriciteit stijgen de prijzen procentueel gezien iets harder dan bij gas. Daarbij speelt met name de prijs van steenkool een grote rol, die in een week tijd gestegen is van 199 naar 240 $/ton (jan’23). De lagere temperaturen jagen de steenkoolvraag aan en ondanks de gezonde voorraden zien we dit toch terug in de prijzen. Een andere invloed op de elektriciteitsprijs zijn de ontwikkelingen bij emissierechten. Sinds het begin van de maand blijven die prijzen rond 75 €/ton bewegen en zijn er weinig ontwikkelingen. De discussies in de EU gaan nu vooral over het gasprijsplafond, waardoor hervormingen op de EUA-markt op een lager pitje staan.

EU bereikt geen akkoord over prijsplafond gas
Vandaag (donderdag) kwamen de EU-energieministers samen om een prijsplafondvoorstel voor gas te bespreken. Er is geen akkoord bereikt op het voorstel dat eerder deze week uitlekte. Het voorstel was om de prijs voor het voorste maandcontract te plafonneren op 275 €/MWh, ca. 268,5 €ct/m3. Er zouden verschillende voorwaarden verbonden zijn aan dit plafond:

• Het plafond treedt alleen in werking als het voorste maandcontract minimaal twee weken boven 275 €/MWh noteert als slotprijs
• En als daarbij het voorste TTF-maandcontract meer dan 58 €/MWh hoger noteert dan de Europese LNG-importprijs gedurende twee weken
• Het plafond is daarbij alleen van toepassing op handel die plaatsvindt via beurzen. Bilaterale (over-the-counter) handel is uitgesloten van dit prijsplafond.

Daarbij zouden EU-landen verplicht zijn om binnen twee weken energiebesparende maatregelen te treffen na de activatie van het prijsplafond, om te voorkomen dat de vraag te veel stijgt. Deze prijsplafondmethodiek zou vanaf januari in werking moeten treden. Het is de vraag of dit plafond ooit bereikt gaat worden, want zelfs tijdens de extreme prijspieken in augustus werd niet voldaan aan de hierboven genoemde voorwaarden. Er wordt waarschijnlijk op 13 december verder overlegd, waarbij er in de tussentijd via de achterkamers gesleuteld wordt aan het eerdere voorstel.

Verwachtingen voor komende weken: 

Zoals gezegd gaan vanaf medio volgende week lagere temperaturen en lage windsnelheden vooral aan het stuur zitten van de kortetermijnprijzen. De nachttemperaturen dalen naar het vriespunt en overdag komen we niet verder dan 6 à 7 graden Celsius. In combinatie met een zwakke zuidoostenwind zorgt dat voor opwaartse prijsdruk. Voor volgende week wordt een prijs van 285 €/MWh verwacht, waarbij met name aan het einde van de week een gemiddelde dagprijs van meer dan 300 €/MWh mogelijk is. De daggasprijs wordt tussen 120 en 130 €ct/m3 ingeschat, maar als de Russische gastoevoer inderdaad verder dichtgeknepen wordt dan is er verdere ruimte omhoog mogelijk.

LNG-nieuws
Op het LNG-front zijn er ook de nodige ontwikkelingen. De Eemshaven is t/m 29 november in onderhoud. Na dit onderhoud kan de terminal voor het eerst op volle kracht draaien, met een totale importcapaciteit van 8 miljard m3 per jaar. Er staan voorlopig geen aanlandingen gepland bij deze terminal. De Gate-terminal in Rotterdam mag zes gevulde LNG-tankers verwelkomen de komende twee weken, waarvan vijf uit de VS. Ook Groot-Brittannië, België en Frankrijk blijven goed bevoorraad worden met respectievelijk 13, 12 en 12 geplande aankomsten, waaronder zelfs eentje uit Australië. Door de oplopende prijzen zijn de afgelopen week ook meerdere tankers gelost die enkele weken tot enkele maanden als drijvende opslag fungeerden.

China heeft deze week een enorme LNG-deal getekend met Qatar voor de periode 2026 t/m 2053 met een totale waarde van 60 miljard dollar. De deal is voor 4 miljoen ton LNG per jaar en volgens onze berekeningen komt dat uit op een gasprijs van ca. 40 €ct/m3. Er zijn dit jaar vrijwel alleen in Azië en Noord-Amerika langetermijncontracten voor LNG getekend, omdat Europa zich niet voor langere periode dan tien jaar aan LNG wil verbinden. LNG-producenten zoeken juist vaak naar deals voor twintig jaar of langer.

Ten slotte heeft de Freeport-LNG-terminal aangegeven dat ze vanaf medio december de productie weer kunnen opstarten. Vanaf maart zou de volledige capaciteit van 20 miljard m3 per jaar weer bereikt moeten worden. Vóór de brand bij deze productiefaciliteit ging ca. twee derde van de export richting Europa.

Bekijk de marktvisie van vorige keer