Marktvisie | Extra pijpleidinggas koelt prijzen iets af

Samenvatting:

• Corrie schakelt windparken tijdelijk af
• Extra pijpleidinggas koelt prijzen iets af
• Vulgraad gasvoorraden minder zorgelijk
• Lange termijncontracten stijgen door
• Emissierechtenprijs dik boven 90 €/ton

Terugblik korte termijn: Extra pijpleidinggas koelt prijzen iets af

De gasprijzen tot en met de volgende winter maakten dinsdagochtend een knik omlaag van ongeveer 10 €ct/m3. Dit werd toegewezen aan toenemende gasleveringen van GazProm via het belangrijke Velke Kapusany-grenspunt tussen Oekraïne en Slowakije. Daarnaast nam de oostwaartse gasflow van Duitsland naar Polen af naar nul. Doorgaans stroomt het gas van oost naar west, maar in januari ging er gas uit de Duitse voorraden naar Polen. Ook trok de Russische export via Nord Stream 1 aan, waardoor (West-)Europa zich minder zorgen maakte over tekorten op de korte termijn. De bovengemiddelde temperaturen en bij tijd en wijle stormachtige weeromstandigheden droegen ook bij aan de prijsdalingen. Volgens de data op energieopwek.nl moesten enkele Nederlandse windparken maandag zelfs afschakelen tijdens storm Corrie.

Europees LNG-importrecord
In Groot-Brittannië horen we bij stormachtig weer vaak dat LNG-tankers door hoge golven niet kunnen aanmeren, maar dit lijkt nu niet het geval te zijn geweest. Volgens de door Martien Visser verzamelde informatie heeft Nederland in januari net geen LNG-importrecord behaald. Op Europees niveau is het record wel ruim verbroken. De totale import kwam uit op 9,5 miljoen ton, oftewel ruim 13 miljard m3. Bijna de helft daarvan was afkomstig uit de VS. Rusland en Qatar hadden beiden een aandeel van 12%. De Aziatische gashandel was beperkt deze week vanwege Chinees nieuwjaar, maar koudere weersverwachtingen in China en Japan zorgden ervoor dat de TTF-markt en de JKM-markt dichter naar elkaar toe kropen.

Milde winter en LNG helpen gasvoorraden
Op 27 januari waren de Europese gasbergingen nog voor 34% gevuld, wat een volume van 33,6 miljard m3 betekent. Dat is 20 procentpunt lager dan het gemiddelde van 2018 t/m 2021. In januari werd 571 miljoen m3/dag onttrokken aan de voorraden, flink hoger dan de 486 miljoen m3/dag in december. Op dit tempo zijn de voorraden op 26 maart leeg. De verwachting in de markt is echter dat er in maart mogelijk alweer volume geïnjecteerd kan worden, mits lagere temperaturen uitblijven en het LNG-aanbod op peil blijft. Volgens de website van AGSI was de vulgraad in Nederland 26,55% op 31 januari. In een maand tijd is de vulgraad minder dan 10 procentpunt afgenomen.

Zomercontracten ook stevig geprijsd
Dit zorgt ervoor dat er komende zomer veel behoefte is aan gas, en dat blijkt ook uit de prijzen. De kwartaalcontracten van Q2’22 t/m Q1’23 ontlopen elkaar vrijwel niets, terwijl de zomercontracten doorgaans enkele centen lager noteren dan de wintercontracten. Hetzelfde beeld zien we op de elektriciteitsmarkt. De prijzen werden daar deze week omlaag geduwd door de prijsdalingen bij gas. Er kwam opwaartse druk uit de emissierechtenmarkt, waar de prijzen woensdag stegen van 89 naar ruim 94 €/ton, een absoluut prijsrecord. Dit werd gedreven door een voorstel vanuit de Europese Commissie om gratis emissierechten sneller uit de markt te halen.

EPEX-markt betrekkelijk stabiel
Op de EPEX-markt bleef het daggemiddelde de hele week onder 200 €/MWh. De relatief hoge temperaturen, stevige windproductie en LNG-aankomsten hielden de uurprijzen over het algemeen in een bandbreedte tussen 150 en 250 €/MWh. Alleen in enkele nachtelijke uren noteerden we prijzen onder 100 €/MWh.

Tennet heeft het elektriciteitsnet goed in balans kunnen houden de afgelopen week, ondanks de onstuimige weersomstandigheden. Er is geen noodvermogen afgeroepen. Op de pagina met operationele berichten is alleen dagelijks een melding te zien dat de capaciteit van de kabels vanuit Noorwegen en Denemarken beperkt beschikbaar is (490 van de 700 MW).

Terugblik lange termijn:

Zowel op de gas- als de elektriciteitsmarkt bewegen de komende vier kwartaalcontracten als één ‘blok’ op en neer onder invloed van het weer, LNG-aankomsten en (Russische) gasflows. De algemene tendens deze week was omlaag voor die contracten. Voor de contracten in de jaren 2023 t/m 2026 zien we week-op-week vooral prijsstijgingen van 5 tot 10%. Daarmee worden de verschillen tussen de korte- en langetermijncontracten dus kleiner. Bij gas is veel risico ingeprijsd tot en met komende winter, waardoor Q1’23 bijvoorbeeld ruim 60% hoger staat dan Q2’23. Voor de langere termijn is dat in veel mindere mate het geval, Q1’24 staat bijvoorbeeld ‘slechts’ 40% hoger dan Q2’24. Het besef lijkt door te dringen dat de markt de komende jaren waarschijnlijk krap blijft. En bovendien in steeds grotere mate afhankelijk van flexibel (en dus slecht voorspelbaar) LNG-aanbod uit met name de VS.

Olie, steenkool en emissierechten
Het OPEC+-verband heeft deze week besloten om vast te houden aan de maandelijkse productieverhoging van 400.000 vaten per dag. Volgens de Saudische energieminister Abdulaziz bin Salman is dit beklonken in een vergadering van 16 minuten. De markt reageerde hier nauwelijks op, omdat veel landen nu al moeite hebben om hun productie op te voeren. Er wordt met veel meer spanning gekeken naar de situatie tussen Rusland en Oekraïne. Net als op de gasmarkt wordt er rekening gehouden met verdere escalatie van deze kwestie, waardoor olie- en gasleveringen mogelijk in gevaar komen. Ook zorgen de teruglopende olievoorraden voor opwaartse prijsdruk. Woensdagmiddag steeg de prijs van het april-contract even boven 90 $/vat, maar zakte daarna weer terug in een smalle bandbreedte tussen 88 en 90 $/vat.

Met de huidige gasprijzen blijven steenkolen flink ‘in the money’. Toenemende vraag vanuit China en exportrestricties in Indonesië hebben ervoor gezorgd dat het 2023-contract sinds het begin van het jaar opgelopen is van 90 naar 115 $/ton. Zoals gezegd stijgt ook de emissierechtenprijs, wat niet vreemd is als het steenkoolverbruik toeneemt. Rond de jaarwisseling noteerden we nog een prijs rond 80 €/ton, maar inmiddels is dit dus ruim 10 €/ton meer.

Visie voor de komende week:

Gas en elektra korte termijn: 

Aan het weerbeeld verandert weinig in de komende week. De weer- en klimaatpluim van het KNMI geeft aan dat de temperatuur rond of boven het langjarig gemiddelde blijft bewegen. Er zit voorlopig geen nachtvrieskou in de lucht. Tot en met dinsdag laat de wind zich ook flink voelen, met kracht 4 à 5 op land en 6 à 7 aan de kust. Tussen 1 en 10 februari mag de Gate-terminal waarschijnlijk acht LNG-tankers verwelkomen, waardoor er een gezonde bodem zit onder het gasaanbod. De Russische gas-export blijft onzeker en er wordt van dag tot dag bekeken wat de ontwikkelingen zijn. Op basis van de huidige vraag/aanbod-verhouding verwacht de markt een daggasprijs rond 75 €ct/m3. De EPEX-prijzen worden dit weekend op 130 €/MWh ingeschat en in de werkdagen daarna gemiddeld rond 215 €/MWh.

Beschikbaarheid centrales
Volgens de website van European Energy Exchange (EEX) ligt de Clauscentrale van 1304 MW er nog tot 14 maart uit. Daarnaast zijn er nog enkele kortdurende verstoringen bij andere centrales, maar over het algemeen is de beschikbaarheid van de centrales in Nederland goed. In België draaien de kerncentrales al enkele maanden op volle toeren. Tussen 17 februari en 8 april vindt er echter onderhoud plaats aan de Tihange 3 centrale, waardoor er 1038 MW niet beschikbaar is. Dit vergroot de Belgische importafhankelijkheid. Waarschijnlijk wordt er vooral naar Nederland, Duitsland en Groot-Brittannië gekeken. In Frankrijk blijft de beschikbaarheid van de kerncentrales achter bij de afgelopen jaren. In februari is er gemiddeld 47,6 GW ‘online’, ruim 4 GW lager dan in 2017 t/m 2021.

Gas en elektra lange termijn: 

Naar mate de krapte op de diverse markten blijft voortduren, is de verwachting dat we eenzelfde ontwikkeling blijven zien als de afgelopen weken: de contracten tot en met komende winter worden vooral gestuurd door weersomstandigheden en (LNG-)gasflows en de langere termijn trekt langzaam naar de korte termijncontracten toe. De algehele richting is erg lastig in te schatten, omdat het aanbod zeer onzeker is. Zowel qua pijpleidinggas als LNG-gas is er relatief weinig voor de lange termijn vastgelegd en het is al lang geen gegeven meer dat Rusland wel extra gas stuurt als de prijzen interessant genoeg zijn. De ophanden zijnde uitbreidingen van Amerikaanse LNG-productiefaciliteiten geven de komende jaren wellicht lucht aan de krappe Europese gasmarkt.

Bekijk de marktvisie van vorige keer.

Meld je aan voor onze nieuwsbrief AgroUpdate

Ieder kwartaal brengen wij de AgroUpdate uit. Een digitiale nieuwsbrief vol met interessante artikelen over de ontwikkelingen op de energiemarkten. Meld je hier aan.