MARKTVISIE | Winterprijzen gas ruim 100 cent gedaald sinds vrijdag

Samenvatting:

• Gasprijzen op niveau van medio augustus
• Nord Stream weer in onderhoud
• Europees marktingrijpen dreigt
• EPEX-uurprijzen van minus 37 naar plus 871 €/MWh
• Ook olie- en emissierechtenprijzen onderuit

Terugblik korte termijn:

Gas- en elektraprijzen plotseling onderuit
De gestage stijging van de gas- en elektriciteitsprijzen sinds medio juni draaide maandag plotseling om naar flinke prijsdalingen. Vanwege een bank holiday in het Verenigd Koninkrijk was er weinig handel en daarom was het lastig om te peilen of dit op dinsdag door zou zetten. Dat bleek echter wel het geval te zijn. Afgelopen vrijdag noteerde het vierdekwartaalcontract nog een slotprijs van ruim 340 €ct/m3, maar dinsdag einde dag was dit al teruggelopen naar 262 €ct/m3. Op woensdag zakte de prijs verder naar ca. 250 €ct/m3.

Bij elektriciteit zagen we zelfs nog forsere prijsdalingen. Vrijdag handelde het Baseloadcontract voor Q4’22 nog tegen 900 €/MWh en deze woensdagmiddag was dat weggezakt naar 600 €/MWh. De prijsbewegingen gedurende de dag zijn gigantisch, waarbij met name de winterprijzen met tientallen centen (bij gas) en honderden euro’s (bij elektriciteit) op en neer schieten. Er vindt zeer weinig handel plaats, waardoor de deals die wél plaatsvinden voor grote prijsschommelingen zorgen. Het huidige prijspeil jaagt steeds meer handelaren van de markt en de handelaren die nog wel actief zijn, moeten grote bedragen (zekerheden) neerleggen om te mogen handelen.

Ingrijpen in de markt is risicovol
De algemene opinie is dat de prijsdalingen van de laatste dagen vooral veroorzaakt werden door statements vanuit de Europese Commissie dat er concreet gekeken wordt naar een hervorming van de gas- en elektriciteitsmarkten. De zogenaamde ‘merit order’ zorgt ervoor dat eerst de goedkoopste middelen (zon, wind- en kernenergie) worden ingezet om elektriciteit te produceren en de duurste middelen (steenkolen en gas) als laatst. De duurste middelen zijn bepalend voor de uiteindelijke elektriciteitsprijs. Dit wordt eenvoudig uitgelegd in een korte analyse door het Duitse adviesbureau Neon. Er gaan nu o.a. stemmen op om de elektriciteitsprijs los te koppelen van de gasprijs, waardoor de dure gascentrales dus niet meer prijszettend worden voor elektriciteit.

Diverse specialisten en analisten zetten echter hun vraagtekens bij de opmerkingen van Ursula von der Leyen dat de markt niet meer doet waar het voor bedoeld is. Hoge marktprijzen door krapte aan de aanbodkant zorgen, hoe pijnlijk ook, voor lagere energievraag. De ideeën die nu geopperd worden leiden vooral tot hogere kosten (die vooral bij de belastingbetaler terechtkomen) en tot hogere energievraag, waardoor de krapte op de markten alleen maar toeneemt. Op 9 september komen de Europese energieministers samen om verder na te denken over concrete maatregelen.

Overig prijsdrijvend nieuws
Sinds woensdag is het gastransport via de Nordstream-pijpleiding van Rusland naar Duitsland helemaal stilgelegd. Volgens officiële lezingen van Gazprom is dat vanwege onderhoud t/m 2 september, maar hier wordt in Duitsland aan getwijfeld. Gazprom geeft aan dat het gastransport vanaf zaterdag 3 september weer op 20% van de maximale capaciteit wordt opgestart, zoals ook de laatste weken het geval was.

De beschikbaarheid van de Franse kerncentrales blijft flink achter op het langjarig gemiddelde en dat zorgt ervoor dat Frankrijk netto-importeur van elektriciteit is geworden. Voor september is er 29,7 GW aan opgesteld vermogen beschikbaar, dat is 10,5 GW lager dan dezelfde periode in 2017 t/m 2021. De ervaring leert dat dit gedurende de maand waarschijnlijk nog verder naar beneden wordt bijgesteld.
Daarentegen zorgen lagere temperaturen en naderende neerslag voor wat lucht op de elektriciteitsmarkten. Het wordt eenvoudiger om koelwater uit kerncentrales terug de rivieren in te laten stromen en het transport van steenkool via de Rijn heeft minder hinder van de lagere waterstanden. Ook de waterkrachtcentrales in Frankrijk, Oostenrijk en Noorwegen dragen dan weer meer bij aan de Europese elektriciteitsmix.

Terugblik: olie, steenkool en emissierechten: 

Ook de emissierechtenprijs kelderde flink en handelde woensdagmiddag rond 80 €/ton. Dat was twee weken geleden nog 98 €/ton. De vakantieperiode is voorbij en dat houdt in dat er weer normale hoeveelheden emissierechten worden geveild. Echter, de hoge gas- en elektriciteitsprijzen zorgen voor vraagvernietiging en dus ook voor een lagere vraag naar emissierechten. De dalende beurskoersen deden ook een duit in het zakje.
De steenkolenprijs is stabiel vergeleken met de andere markten. Nadat medio augustus de $300 per ton werd doorbroken voor het 2023-contract blijft dit contract grofweg tussen $300 en 325 handelen. Het stijgende waterpeil in de Rijn zorgt ervoor dat de steenkolen weer vanuit de havens naar de steenkolencentrales vervoerd kunnen worden.
Ook oliehandelaren krabden zich de afgelopen dagen regelmatig achter de oren vanwege de prijsbewegingen die ze zagen. Maandag noteerde het novembercontract nog rond 103 $/vat, maar woensdag zakte dit weg naar 95 $/vat. Vergeleken met de gas- en elektriciteitsprijzen lijkt dit klein bier, maar dergelijke schommelingen zijn vrijwel nooit voorgekomen op de oliemarkt. Het zijn met name inflatiecijfers die deze onrust veroorzaken.

Kortetermijnmarkten

Als we afgelopen zondag buiten beschouwing laten dan bewogen de EPEX-uurprijzen vrij voorspelbaar tussen 400 €/MWh en 800 €/MWh. Met name op de middaguren duwde de zonproductie het prijsniveau omlaag. Zondag was dat helemaal duidelijk zichtbaar, toen er zelfs drie negatieve uurprijzen op de borden stonden. Het aanbod van zon, wind en de ‘must-run’ centrales was toen meer dan voldoende om aan de elektriciteitsvraag te voldoen.
Tennet had afgelopen vrijdag de nodige moeite om het systeem in balans te houden, gezien de verschillende langdurige noodvermogenafroepen die dag. De zonproductie was lager dan verwacht en er waren o.a. problemen bij de Eemshavencentrale. Volgens de gegevens op de website van EEX draait de kolencentrale op de Maasvlakte (1070 MW) vanaf komende zaterdag 12.00 uur weer mee na langdurig onderhoud.
De daggasprijs bewoog mee met de rest van de gasmarkt. Van vrijdag t/m dinsdag stonden er nog daggasprijzen van ruim 300 €ct/m3 op de borden, maar woensdagmiddag was dit weggezakt naar 235 €ct/m3.

Verwachtingen voor komende week: 

Er waren ook handelaren die de prijsdalingen van de laatste dagen toeschreven aan de positieve geluiden over de vulgraad van de gasvoorraden. Op Europees niveau is een vulgraad van 80% bereikt, waarbij Duitsland op 84% en Nederland op 77,5% staat. Het onderhoud aan de Nordstream-pijpleiding, maar ook het toenemende onderhoud in Noorwegen maakt het de komende dagen en weken wel lastiger om het huidige vultempo vol te houden.

Het LNG-aanbod is nog steeds erg groot, waarbij Nederland zeven gevulde tankers mag verwachten tot 8 september. Daarnaast meren op 5 en 6 september twee lege LNG-tankers aan bij de Eemshaven, die bedoeld zijn als drijvende LNG-terminal. Het is nog niet duidelijk wanneer deze tankers hun eerste vracht kunnen verwerken. De Aziatische LNG-prijzen tot en met komende winter staan nog steeds een stuk lager dan de Nederlandse TTF-gasprijzen. Het huidige prijsverschil van 35 tot 60 €ct/m3 zorgt ervoor dat er veel flexibel LNG-aanbod onze kant op komt. Er is vorige week zelfs een lading vanuit Australië aangekomen in Groot-Brittannië.

Zoals gezegd zijn er twee belangrijke data om naar uit te kijken. Komende vrijdag wordt waarschijnlijk duidelijk of er inderdaad Nordstream-volumes genomineerd worden voor zaterdag 3 september. Dit kan de gasmarkt weer een flinke prijsschok bezorgen, zowel omhoog als omlaag.  Daarnaast wordt met grote interesse uitgekeken naar vrijdag 9 september als de Europese energieministers vergaderen over mogelijk ingrijpende aanpassingen in de elektriciteitsmarkt.

Bekijk de marktvisie van vorige keer