MARKTVISIE | Prijsstijgingen blijven energiemarkten in hun greep houden

Samenvatting:

• Markt is bijzonder onrustig nu Noors onderhoud toeneemt
• Prijsstijgingen blijven energiemarkten in hun greep houden
• Nieuw onderhoud aan NordStream 1 is aangekondigd
• LNG export vanuit Freeport terminal start later dan gepland
• Spotprijzen elektriciteit hoog door weinig wind en hoge prijs voor gas en steenkool
• Prijs van emissierechten gedaald tot onder de 90 €/ton

Terugblik korte termijn:

Extra onderhoud NordStream 1 aangekondigd
In de afgelopen weken lijkt elk nieuwsbericht tot meer stress in de energiemarkten te leiden. Eind vorige week kwam het bericht vanuit Rusland dat de NordStream 1 pijpleiding vanaf 31 augustus in extra onderhoud gaat. Gazprom heeft aangegeven dat de capaciteit na drie dagen weer terug zal komen op de huidige benutting van 20%. Echter de zorg in de markt is dat deze aanvoerstop langer kan duren.

Noors onderhoud neemt komende weken toe
De gasaanvoer is al erg krap, mede door het jaarlijkse onderhoud aan Noorse velden wat momenteel gaande is. Dit onderhoud zal in de komende weken verder toenemen. De Noorse netbeheerder Gasco meldt dat het geplande onderhoud op 7 september een piek zal bereiken. Deze dag zal er in ieder geval 136 miljoen m3 minder capaciteit beschikbaar zijn. Op dit moment is de verlaagde capaciteit bijna 40 miljoen m3. Daarvan is 9 miljoen m3 veroorzaakt door een onverwachte storing bij het Kvitebjorn gasveld, die naar verwachting tot 27 augustus zal duren.

LNG export van Freeport terminal start later dan gepland
Ook vanuit de Verenigde Staten kwam afgelopen dinsdagavond geen geruststellend bericht. De herstart van de Freeport LNG-terminal, die na de explosie afgelopen juni uit bedrijf is, is met ruim een maand vertraagd. De huidige planning is nu om in november weer LNG te kunnen exporteren. Als alles meezit, kan de volledige capaciteit pas in maart 2023 benut worden.

Termijnprijzen gas en elektriciteit sterk gestegen
Dit nieuws leidde ertoe dat de termijnprijzen voor zowel gas als elektriciteit naar nieuwe records gestegen zijn. De prijsvorming is extreem beweeglijk. Dagelijkse bewegingen van circa 25 €ct/m3 op de kortetermijncontracten. De frontmaanden (tot en met de komende winter) bij gas zijn donderdagochtend boven de 300 €ct/m3 geopend. Jaarblok 2023 opende op ruim 270 €ct/m3 en voor jaar 2024 staat er inmiddels 180 €ct/m3 op het scherm.

Over de hele linie, tot en met jaarblok 2025, laten de gasprijzen een stijging zien van meer dan 30% ten opzichte van een week geleden. Vergeleken met het begin van deze maand zijn de termijnprijzen voor de jaarblokken 2024 en 2025 inmiddels verdubbeld, voor 2026 is de prijs +50% (van 44 naar 67 €ct/m3). De echte verre termijn doet nu dus ook mee in marktprijzen die ver af staan van de kostprijs.

Ook bij elektriciteit zijn de termijnprijzen flink opgelopen. Base prijzen voor de korte termijn (tot en met 2023) noteren ruim 100 €/MWh hoger in vergelijking met een week geleden. Baseload 2023 sloot afgelopen woensdag op 571 €/MWh. Dit komt mede doordat de baseload prijs voor de komende wintermaanden rond de 750 €/MWh ingeschat worden.

Terugblik korte termijn elektriciteit

Spotprijzen maken ook een flinke prijssprong

De daggasprijzen zijn vrijwel op lijn met de prijs voor de maand september.

Ook de spotprijzen elektriciteit zijn gestegen. Deze week zijn de EPEX uurprijzen gemiddeld rond de 600 €/MWh. In de middag zijn de uurprijzen het laagst, namelijk tussen de 400 tot 500 €/MWh. Gedurende de avonduren lopen ze op naar 750 tot zelfs 850 euro/MWh.

Eenzelfde beeld is waar te nemen in de ons omringende landen. De hoge spotprijzen voor elektriciteit is het gevolg van een combinatie van factoren. Er is heel weinig wind en daarom is er veel minder opwekking uit duurzame bronnen. De oplopende watertemperatuur geeft met name in Frankrijk problemen met de koeling van de (kern)centrales. Minder dan de helft van de nucleaire capaciteit kan daar momenteel nog gebruikt worden.

Verder bemoeilijken de lage waterstanden het vervoer van steenkool en het geeft ook veel minder beschikbare capaciteit uit waterkracht.

Terugblik: olie, steenkool en emissierechten: 

Zorgen over een economische terugval als gevolg van de huidige hoge energieprijzen leidden aan het begin van deze week tot een prijsdaling bij olie en EUA’s.
Afgelopen maandag daalde de prijs voor een vat Brent-olie nog naar de $92,5. De Saudische minister voor energie hintte dinsdag daarop op een mogelijke productie beperking van de OPEC+ landen. Als reactie hierop liep de Brent weer in rap tempo op en bereikte woensdagochtend bijna $102.

De prijs van emissierechten heeft de afgelopen maand een stijging van 20 €/ton laten zien. Eind vorige week kwam de 100 €/ton in zicht. Deze week is de EUA-prijs weer gedaald tot circa 89 €/ton, en volgde hiermee zoals we de laatste maanden wend zijn de financiële markten.

De steenkoolprijs steeg behoorlijk tot en met maandag (van 306 naar 326 $/ton voor jaar 2023, maar is sindsdien weer wat dalend.

Verwachtingen voor komende week: 

Ondanks de verwachting van wat meer wind komende week is de verwachting dat de spotprijzen elektriciteit hoog blijven. Baseload voor dit weekend handelt op ruim 450 €/MWh en voor de komende week op ruim 550 €/MWh.

Vanwege het wegvallen van NordStream rond de komende maandwisseling en de uitbreiding van het Noorse onderhoud in de komende periode zullen de LNG leveringen van cruciaal belang blijven voor Noordwest Europa. In het Verenigd Koninkrijk is deze week voor het eerst in zes jaar zelfs een schip met vloeibaar gas uit Australië bij de terminal van Isle of Grain aangekomen.

De LNG-schepen blijven door het hoge prijsniveau de weg naar Europa prima vinden. Het prijsverschil tussen TTF en de LNG prijs in Azië voor komende winter is ruim 50 ct/m3 (2,90 versus 2,35 €/m3). In de komende week hoopt de Gate terminal in Rotterdam nog zes LNG-schepen te verwelkomen.

Begin september moeten de twee drijvende gasfabrieken (zogeheten FSRU’s, ofwel Floating Storage and Regasification Units) in de Eemshaven aankomen. De verwachting is dat de eerste gaslevering medio september zal plaatsvinden. De drijvende terminal in de Eemshaven heeft een capaciteit van 8 miljard m3 per jaar.

Concurrentiestrijd LNG

Rusland wil nu ook dat afnemers van LNG van de Sakhalin-2 terminal hun betalingen aan banken in Moskou gaan voldoen. De eerste afnemer die dit weigert is inmiddels een lading ontzegd.

Onduidelijk is nog welke impact dit zal hebben op de Aziatische markten (met name Japan en Zuid-Korea). Wel is bekend dat Japan voor bijna 10% afhankelijk is van LNG uit de betreffende terminal. De concurrentiestrijd voor vloeibaar gas tussen Europa en Azië kan de komende tijd dus nog verder aangewakkerd worden.

Om tekorten te voorkomen wil Japan extra maatregelen nemen om de gasvraag te temperen. Er wordt bijvoorbeeld gekeken om de maximale gebruiksduur van kerncentrales te verlengen en daarnaast bestaande kernreactoren, die na de ramp bij Fukushima in 2011 stilgelegd waren, toch weer in gebruik te gaan nemen.

Bekijk de marktvisie van vorige keer