MARKTVISIE | Turbinecommotie duwt gasprijzen naar 200 €ct/m3

Samenvatting: turbinecommotie duwt gasprijzen omhoog

• Nord Stream draait op 20%
• Franse elektriciteitsprijzen boven 1000 €/MWh
• EPEX-uurprijzen variëren van 0 tot ruim 500 €/MWh
• Gezond LNG-aanbod vult gasvoorraden

Terugblik gas: 

Doorvoer Nordstream verder teruggeschroefd
Vanaf 27 juli levert GazProm nog maar 20% van de maximale hoeveelheid gas via de Nordstream-pijpleiding. Dat is ca. 30 miljoen m3/dag, waar West-Europa de afgelopen jaren doorgaan 165 miljoen m3/dag ontving. De vermindering wordt door Gazprom toegeschreven aan turbines die vanwege lopend of benodigd onderhoud niet beschikbaar zijn. In de rest van Europa wordt het turbine-excuus echter gezien als een drukmiddel vanuit Moskou om economische schade toe te brengen. De discussie over sancties, douanepapieren en versleten turbines is inmiddels dusdanig ingewikkeld geworden dat er zelfs studies over gepubliceerd worden. Er zijn normaal gesproken acht turbines nodig om het gas op maximale capaciteit door de Nordstream-pijpleiding te vervoeren, maar daarvan is er nu nog slechts één actief. De Duitse kanselier Scholz gaf woensdag aan dat Rusland de benodigde papieren moet aanleveren om een gerepareerde turbine in ontvangst te mogen nemen. Wanneer dat gebeurd is, kan de export via NS1 in principe opgehoogd worden naar 40% van de maximale capaciteit.

In de maand juli heeft Rusland slechts 3,7 miljard m3 (bcm) gas geleverd via pijpleidingen, terwijl dat in voorgaande jaren ca. 15 bcm was. De belangrijkste aanvoerbronnen voor gas naar Europa zijn nu LNG (1,7 bcm uit Rusland, 4,6 bcm uit US) en Noorwegen (9,9 bcm). De gasdoorvoer via de pijpleidingen die door Oekraïne lopen is stabiel, maar wel op een historisch laag niveau van ca. 35 miljoen m3/dag.

Prijzen boven 200 €ct/m3
De hierboven genoemde ontwikkelingen gaven en geven grotere onzekerheid richting komende winter en de periode daarna. De resterende tijdvakken in 2022 noteerden de afgelopen dagen op of net boven 200 €ct/m3. Het jaarcontract 2023 is door de 150 €ct/m3 heen gebroken en het jaarcontract 2024 stond woensdagmiddag net onder 100 €ct/m3. Sinds het verschijnen van onze vorige marktvisie op donderdag 21 juli staan alle gasprijzen t/m 2026 maar liefst 20 tot 30% hoger.

Ook de LNG-prijzen in Azië zijn verder gestegen. Deze noteren nu ca. 150 €ct/m3 voor komende september en ca. 165 €ct/m3 voor komende winter. Dat is fors lager dan TTF noteert voor deze tijdvakken. Het verschil wordt veroorzaakt door de onzekerheid en doordat partijen die minder gas dan gecontracteerd ontvangen uit Rusland nu gas moeten bijkopen in de markt. De aanbieders van gas maken hier gebruik van. Dit effect is ook binnen Europa zichtbaar: de gasprijzen in Frankrijk, België (hoogcalorisch), Engeland en Spanje zijn op ‘LNG-niveau’, en dus aanzienlijk lager dan in Nederland en Midden-Europa. Voor jaarblok 2023 staan de prijzen in Azië en op TTF overigens wel redelijk op lijn.

Woensdag aan het einde van de middag zakten de contracten t/m komende winter ongeveer 10 €ct/m3 weg na de mededeling dat de LNG-productiefaciliteit Freeport in de VS vanaf oktober weer op volle capaciteit LNG kan exporteren.

Terugblik elektriciteit: 

Elektraprijzen mee omhoog
Vanwege het grote gasaandeel bij de elektriciteitsopwekking zijn ook de elektriciteitsprijzen verder opgelopen. Daar komt bij dat de beschikbaarheid van de Franse kerncentrales ca. 10 GW lager is dan afgelopen jaren en dat de waterstand in de Rijn de aanlevering van steenkool bemoeilijkt. Tel daar de warme zomer bij op (met grote vraag naar koeling) en het is goed te verklaren dat ook deze prijzen in de lift zitten. In Frankrijk handelen de Baseloadcontracten voor nov’22 en dec’22 zelfs boven 1000 €/MWh. Dat is ruim het dubbele van wat er in Nederland op de handelsborden staat.

Als we ook hier terugkijken naar twee weken geleden, dan staan de prijzen t/m 2023 ca. 10 tot 20% hoger. Het is opvallend dat de prijs voor 2024 vrijwel gelijk gebleven is en dat de prijzen voor 2025 en 2026 zelfs 5% gedaald zijn. Een mogelijke verklaring is de uitbreiding van zon- en windparken die de komende jaren verwacht wordt. Hierdoor is er minder afhankelijkheid van gas om elektriciteit mee op te wekken. De sparkspreads zijn in de afgelopen weken fors gedaald.

Onbalansprijzen relatief rustig

De Nederlandse EPEX-prijzen laten grote verschillen zien gedurende de dag. De gemiddelde dagprijs kwam vrijwel elke dag tussen 300 en 400 €/MWh uit, maar woensdag daalde de uurprijs tussen 13.00 en 14.00 uur bijvoorbeeld naar 0 €/MWh. De uren van 06.00 tot 10.00 en van 17.00 tot 23.00 uur zijn met 400 tot 500 €/MWh verreweg het duurst vanwege de hogere vraag en lagere zonkracht. Gas en steenkool zijn op die uren prijszettend.

In vergelijking met een aantal weken geleden zijn de onbalansprijzen redelijk stabiel de afgelopen week. Er vonden wel kortstondig prijspieken plaats naar ruim 1000 €/MWh, maar het systeem was telkens snel weer in balans. Alleen woensdagavond tussen 20.05 en 21.39 uur en donderdagochtend tussen 08.18 en 08.39 uur was Tennet genoodzaakt om noodvermogen in opregelende richting af te roepen.
Sinds 6 mei ligt de NorNed-kabel eruit, waardoor er geen directe aanvoer van goedkope Noorse elektriciteit naar Nederland is. Die situatie duurt naar verwachting t/m 14 augustus.

Olie, steenkool en emissierechten:

Vanaf begin juli bewegen de olieprijzen in een bandbreedte tussen 95 en 105 $/vat. Daarvoor zagen we regelmatig prijzen boven 110 $/vat. Maandag zakte de markt enkele dollars weg tot onder 100 $/vat door aanhoudende recessieberichten en positieve geluiden over de Saudische en Libische olieproductie. Er blijft opwaartse prijsdruk vanwege de krappe markt en politieke spanningen. Woensdagmiddag stegen de prijzen naar 102 $/vat na een teleurstellende OPEC-vergadering, waarin een lager dan verwachte productiestijging van 100.000 vaten per dag werd aangekondigd. Na berichten over een grotere toename van de Amerikaanse olievoorraden zakte de prijs weer naar 98 $/vat.

De emissierechtenprijs is bewegelijk in deze zomerperiode waarin de handel beperkt is. Eind juni werd de 90 €/ton nog aangetikt, maar dit zakte vorige week weg naar 76 €/ton. Inmiddels herstelt de prijs zich weer richting 85 €/ton. Er is opwaartse prijsdruk vanwege de extra inzet van kolencentrales, maar vooral de koppeling met de weer oplopende financiële markten. De groei van zon- en windproductie in combinatie met een mogelijke uitgifte van extra emissierechten geven een rem op de stijging van de emissierechtenprijs. De prijs voor een ton steenkool (levering in 2023) bedroeg begin vorige week bijna $300, maar is inmiddels gezakt naar ca. $270. Tot een jaar geleden was 70 $/ton een gebruikelijk prijsniveau.

Verwachtingen voor komende week: 

De huidige stress in de markt geeft weinig ruimte omlaag voor de gas- en elektriciteitsprijzen zonder positieve turbineberichten. Ook al is er op basis van de huidige vraag/aanbod-situatie weinig reden voor zo’n prijsverschil met LNG. De Duitse gasvoorraden hebben afgelopen week weer het vultempo van begin juli aangenomen, en de vulling gaat in Nederland onverminderd door.  Tot medio augustus worden er minstens zeven gevulde LNG-tankers verwacht bij de Gate-terminal. Ook in België, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk zullen de komende twee weken tussen de vijf en tien tankers aanmeren. Daarmee blijft het injectietempo van de gasvoorraden naar verwachting op het huidige niveau, ondanks de hoge temperaturen en de lage Russische toevoer. De Europese vulgraad is momenteel 70,5%, waarbij Nederland op 67% en Duitsland op 70% staat.

Als de gerepareerde turbine op korte termijn weer aangesloten kan worden, dan zouden de gasprijzen fors kunnen dalen.

Voor de komende week handelt de daggasprijs rond 200 €ct/m3; een realistische prijs mits er geen grote ontwikkelingen zijn in de aanvoer van Russisch gas. De EPEX-prijzen voor dit weekend staan iets onder 300 €/MWh, vanwege de overvloedige zonneschijn en lagere energievraag. Na een aantal dagen met windkracht vier op land lijkt de wind zich minder te laten voelen in de volgende veertien dagen. Uurprijzen rond of onder 0 €/MWh zijn daardoor onwaarschijnlijk. Op de werkdagen volgende week klimt de gemiddelde uurprijs naar verwachting tot ruim 350 €/MWh.

Bekijk de marktvisie van vorige keer