MARKTVISIE | Steenkolenrevival na teruglopen Russisch gas

Samenvatting: steenkolenrevival

• Duitsland neemt volgende stap in gasnoodplan
• LNG-contracten zeer in trek
• EPEX-prijzen zeer hoog bij weinig zon en wind
• Onderhoud in Noorwegen neemt af

Terugblik gas: steenkolenrevival

Steenkolen niet langer uit de gratie
Duitsland maakte vorige week bekend dat de kolencentrales en kleine bruinkoolcentrales die de komende twee jaar gesloten zouden worden, tot minimaal 2024 operationeel mogen blijven. De Nederlandse regering volgde snel daarna door het productieplafond van 35% voor kolencentrales te verwijderen. Ook in Groot-Brittannië en Oostenrijk zijn er plannen om de kolencentrales in ieder geval stand-by te laten in het geval van een koude winter.
Ondertussen zijn de voorraden in de West-Europese havens zeer goed op orde, aangezien het importverbod op Russische steenkool nog niet is ingegaan en er al wel extra ladingen binnenkomen vanuit andere landen als Zuid-Afrika.

Alarmfase Duitsland
Donderdag kondigde de Duitse economieminister Habeck aan dat er een volgende stap wordt gezet in het gasnoodplan, van ‘early warning phase’ naar ‘alarm phase’. Dit houdt o.a. in dat energiemaatschappijen hun extra kosten voor het inkopen van gas via andere routes dan Rusland mogen doorbelasten aan hun afnemers. De laatste stap in het noodplan is dat afnemers tegen betaling minder gas afnemen, om de leveringszekerheid voor huishoudens en cruciale industrie te waarborgen. Zo ver is het echter nog niet.

LNG-nieuws
De switch van Russisch gas naar andere bronnen zorgt voor een toegenomen interesse in LNG. In de VS zijn de afgelopen maanden meerdere definitieve investeringsbeslissingen genomen voor nieuwe LNG-terminals of uitbreidingen bij bestaande LNG-terminals. De laatste daarvan is de uitbreiding van de Corpus Christi-terminal in Texas. Hierdoor neemt de LNG-export vanaf eind 2025 met bijna 14 miljard m3 per jaar toe.

Europese en Aziatische afnemers buitelen over elkaar aan om langetermijncontracten af te sluiten met de eigenaren van deze LNG-terminals. Deze week hebben o.a. het Britse INEOS en het Duitse EnBW contracten afgesloten voor de komende twintig jaar. Ook wordt er volop geïnvesteerd in de op handen zijnde uitbreiding van het Qatarese North Field East. Total (FR), Eni (IT) en Conoco (VS) hebben al investeringen aangekondigd voor het project dat vanaf 2026 maar liefst 150 miljard m3 per jaar gaat produceren (ruim 40% meer dan nu het geval is).

Uit Azië komen daarentegen steeds meer berichten dat minder welvarende landen als Thailand juist minder LNG afnemen vanwege het hoge prijspeil. Ook Pakistan en Sri Lanka worstelen met de hoge prijzen, met blackouts en aanbodbeperkingen tot gevolg.

Pijpleidinggas stabiel

Na de aankondiging van vorige week dat de Nord Stream-pijpleiding de export met 60% zou verminderen, zijn de gasflows op dat niveau van 65 miljoen m3/dag stabiel gebleven. Meerdere Europese afnemers geven aan dat er minder geleverd wordt dan gevraagd. Ook de doorvoer via Oekraïne is week-op-week hetzelfde, rond 37 miljoen m3/dag.

Terugblik gas en elektriciteit: 

De hoge gasprijzen werkten flink door in de EPEX-prijzen, vooral op de momenten dat er weinig wind en zon was. In de avond liepen de uurprijzen regelmatig op tot boven 400 €/MWh en overdag zakten ze nauwelijks weg onder 150 €/MWh. Op dagen met enige windproductie kwam de gemiddelde dagprijs nog onder 250 €/MWh, maar op vrijwel windstille dagen was het prijspeil 250 – 300 €/MWh.
De daggasprijs is sinds het weekend relatief stabiel en beweegt tussen 118 en 125 €ct/m3. De gasvoorraden zijn nu ca. 50% gevuld, maar door het lagere Russische aanbod is het aannemelijk dat het dagelijkse injectievolume gaat afnemen.

Week-op-week bezien zijn de gasprijzen niet veel veranderd. Daarbij hebben we de prijzen van deze donderdagochtend vergeleken met die van een week eerder. De tijdvakken tot en met 2023 staan enkele procenten hoger, maar vergeleken met vorige week zijn de stijgingen beperkt. De langere termijn (2024 en 2025) is zelfs licht gedaald. In de prijzentabel hierboven is het beeld enigszins vertekend, omdat in de eindedagprijzen van 15 juni de teruggeschroefde Russische export nog niet verwerkt zat. Hetzelfde in zichtbaar bij de elektriciteitsprijzen, die nog steeds in een lichte opwaartse trend zitten voor de tijdvakken t/m 2023, maar verderop iets dalen.

Olie, steenkool en emissierechten:

De olieprijs stond vorige week nog geruime tijd boven 120 $/vat, maar door inflatieangst en hogere rentes is hier inmiddels ruim 10 $/vat vanaf. De Amerikaanse president Biden heeft olieproducenten en raffinaderijen opgeroepen om vooral meer benzine en diesel te produceren en daarmee de prijzen aan de pomp te drukken.

De hernieuwde interesse in steenkool heeft een flinke prijsimpuls gegeven. Twee weken terug werd het 2023-contract nog voor 210 $/ton verhandeld, maar vanochtend (donderdag) stond er een prijs van 270 $/ton op de borden. Ondanks de hoge steenkolenprijs is het nog steeds rendabeler om met een steenkolencentrale elektriciteit op te wekken dan met een gasgestookte centrale.

Bij emissierechten zien we een zigzaggend patroon, maar binnen een beperkte bandbreedte. De laatste drie maanden is dat een bandbreedte tussen 80 en 90 €/ton. Rode cijfers op de beurzen geven een impuls aan speculatieve handelaren om hun posities van de hand te doen, waardoor de emissierechtenprijs ook daalt. Onderhandelingen in het Europese Parlement over hervormingen in het EU-ETS-systeem hebben beperkte prijsimpact omdat hier doorgaans geen verrassingen uit komen.

Visie voor de komende week: 

Ook de komende weken is Europa nog verzekerd van een zeer gezond LNG-aanbod. In Groot-Brittannië worden tot 12 juli nog zeker zeven tankers verwacht en in Frankrijk acht. De Rotterdamse Gate-terminal mag de komende 1,5 week minimaal vijf tankers ontvangen. De prijzen in Azië zijn nog steeds een stuk lager dan in Europa, waardoor het meeste flexibele LNG-aanbod onze kant op komt.

Het eerste deel van het onderhoudsseizoen in Noorwegen zit er bijna op, waardoor er vanaf volgende week bijna op maximale capaciteit geëxporteerd kan worden. Vanaf medio augustus nemen de werkzaamheden weer toe, met het hoogtepunt in de eerste drie weken van september waarin minimaal 60 miljoen m3/dag minder geëxporteerd wordt.

Verwachting EPEX- en daggasprijs

Voorlopig is er niet veel te verwachten van de windmolens, want de windkracht blijft (op land) rond kracht 2 of 3 hangen. Het wordt ook wisselvalliger, waardoor een hoge zonopbrengst ook geen gegeven meer is. Dit buiige weer kan de komende dagen ook voor hoge onbalansprijzen zorgen, doordat de zonopbrengst lastig in te schatten is. Voor dit weekend wordt een gemiddelde EPEX-prijs van ca. 225 €/MWh ingeschat, en voor de werkdagen daarna ca. 275 €/MWh.
Mits er geen grote, onverwachte wijzigingen in het gasaanbod zijn, schatten we voor de komende week een daggasprijs in van ca. 125 €ct/m3.

Hervorming emissierechtensysteem
Deze week is het Europese Parlement akkoord gegaan met het hervormingsvoorstel voor het emissierechtenhandelssysteem. Dit lag in lijn met wat de markt verwachtte en de prijsimpact was dus beperkt. De aandacht verschuift nu naar de vergadering van de Europese milieucommissie op 28 juni, waar de milieuministers overeenstemming willen bereiken over manier waarop dit voorstel het best kan worden uitgevoerd.

Meld je hier aan voor ons webinar op 30 juni a.s.

Bekijk de marktvisie van vorige keer