MARKTVISIE | Rusland knijpt gaskraan verder dicht

Samenvatting: Rusland knijpt gaskraan verder dicht

• Export via Nord Stream 60% omlaag
• LNG-terminal in de VS langer uit de roulatie
• Gasprijzen komende kwartalen 30 tot 50% omhoog
• Veel zon, weinig wind, hoge EPEX-avondprijzen

Terugblik gas:

Russische turbine vast in Canada
We beginnen met het belangrijkste nieuws van de afgelopen week en geven daarna aan welke impact dit op de diverse grondstofmarkten heeft gehad.

Dinsdag liet Gazprom weten dat ze voorlopig niet meer dan 100 miljoen m3/dag via de Nord Stream 1 pijpleiding kunnen transporteren. De reden voor de verminderde export is dat Siemens een gasturbine in reparatie heeft die vastligt in Canada vanwege sancties tegen Rusland. Siemens heeft aangegeven zo snel mogelijk met een passende oplossing te komen. De Duitse regering heeft al contact gezocht met de Canadese collega’s om de turbine vrij te geven.
Woensdagmiddag gaf Gazprom aan dat er vanaf donderdag zelfs slechts 67 miljoen m3/dag getransporteerd zou worden, omdat er nog een gasturbine wordt stilgezet. De maximale capaciteit is 167 miljoen m3/dag, en de afgelopen maanden zat de export doorgaans tegen dit plafond aan.
Er heerst scepsis in de gasmarkt of het ontbreken van deze turbines de enige reden is om de doorvoer met maar liefst 60% te verminderen. De eerste berichten op donderdagochtend bevestigden de teruggelopen gasstroom via Nord Stream 1 en stabiele volumes via Oekraïne.

Op 12 mei kondigde Siemens al aan dat ze hun activiteiten in Rusland de komende tijd drastisch gaan terugschroeven. Het is dan ook de vraag hoe toekomstig onderhoud aan Russische pijpleidingen uitgevoerd gaat worden. De algemene consensus is dat de Russen zelf niet over voldoende kennis en materialen beschikken om de reparaties zelf te verrichten.

Ten slotte gaf Gazprom woensdag aan dat ze hun gasleveringen aan de Italiaanse energiegigant Eni met 15% hadden teruggeschroefd. Een reden werd niet gegeven. Ook Uniper, ÖMV en ENGIE gaven aan dat ze minder Russisch gas ontvingen.

Brand Amerikaanse LNG-terminal
Vorige week berichtten we al over de brand bij de LNG-productiefaciliteit in Freeport, Texas. De eigenaren gaven toen aan dat er minimaal drie weken geen LNG verscheept zou worden. Inmiddels hebben ze een nieuw statement afgegeven dat er waarschijnlijk binnen 90 dagen weer productie mogelijk is, maar dat het tot eind 2022 duurt totdat de export weer op het oude niveau is. Dit is veel langer dan waar de markt rekening mee had gehouden en zorgde samen met het nieuws over Nord Stream 1 voor flinke prijsstijgingen.

Cijfers van het EIA over de eerste vijf maanden van 2022 laten zien dat Europa enorme hoeveelheden vloeibaar gas heeft geïmporteerd. Gemiddeld gaat het om 422 miljoen m3/dag voor de EU plus het Verenigd Koninkrijk.  Dat is vergelijkbaar met de totale Russische pijplijnimport zoals we die een jaar geleden nog gewend waren. Inmiddels zijn die hoeveelheden teruggelopen naar 150 miljoen m3/dag.
De LNG-import ligt tot nu toe 66% hoger dan vorig jaar.

Duitse regering redt Gazprom Germania
Begin april heeft Gazprom afstand gedaan van hun Duitse dochter Gazprom Germania. Sindsdien heeft de Duitse regering de controle overgenomen. Aangezien er geen Russisch gas meer geleverd wordt aan deze onderneming zijn de inkoopkosten fors toegenomen. Het bedrijf leek daardoor kopje onder te gaan, maar de Duitse overheid geeft nu een lening af voor een bedrag van ca. 10 miljard euro. Daarnaast wordt de naam aangepast van Gazprom Germania naar Securing Energy for Europe GmbH.

Prijs opgedreven door aanbodbeperkingen
Het teruglopende (LNG-)aanbod vanuit Rusland en de VS heeft logischerwijs een prijsopdrijvend effect gehad op de gas- en elektriciteitsmarkt. Dit had met name zijn weerslag op de tijdvakken t/m het eerste kwartaal van 2023. Deze donderdagochtend stonden die gasprijzen 30 tot 50% hoger dan een week geleden. Ook bij elektriciteit was dat beeld zichtbaar, hoewel de prijsstijgingen daar iets beperkter waren.
De jaarcontracten waren tot woensdagmiddag vrij stabiel, maar de Gazpromberichten werkten ook door naar de langere termijn. De gasprijs voor kalenderjaar 2023 stond donderdagochtend ca. 16% hoger dan een week eerder, met name doordat Q1’23 een stuk duurder is geworden. Bij elektriciteit is hetzelfde jaarcontract 12% opgelopen in een week tijd.

De steenkoolprijs voor kalenderjaar 2023 stond tot eind februari nog onder 120 $/ton, maar staat inmiddels al geruime tijd boven 200 $/ton. Vooral Europese landen keren de Russische kolen de rug toe en zoeken hun heil in Afrika en Zuid-Amerika. Dit zorgt voor een krappere markt en dus hogere prijzen. Hetzelfde geldt grotendeels voor de oliemarkt; het aanbod kan de vraag niet bijbenen, waardoor de prijs voor het augustus-contract een groot deel van de week boven 120 $/vat stond. De hoge gasprijs zorgt met name in Azië voor een switch naar olie- en koleninstallaties, zeker nu Europa het grootste deel van het flexibele LNG-aanbod naar zich toe trekt.

Emissierechten hadden ook een opwaartse lijn te pakken deze week. De afgelopen dagen is de prijs voor het leidende decembercontract opgelopen van 80 naar ruim 85 €/ton. Woensdag sijpelden er berichten door dat er een nieuw voorstel is voor hervormingen in het EU-ETS-handelssysteem. Een heet hangijzer is met name het tempo waarmee de gratis emissierechten voor de industrie afgebouwd gaan worden. Volgende week wordt hierover gestemd.

Terugblik elektriciteit: 

De daggasprijs is mee omhooggetrokken vanwege de krappere markt en handelde woensdagmiddag rond 98 €ct/m3. Een week geleden was dat nog ruim 20 €ct/m3 lager. Daarnaast zorgt de afgenomen windproductie voor een grotere vraag naar gasgestookte elektriciteitscentrales. De data op energieopwek.nl laat zien dat er vanaf dinsdag nauwelijks meer elektriciteit wordt opgewekt door windmolens. Dat was gelijk terug te zien in de EPEX-prijzen. Afgelopen weekend noteerden we nog een aantal negatieve uurprijzen, maar de laatste dagen komen de uurprijzen nauwelijks meer onder 150 €/MWh. Woensdag en donderdag liepen de prijzen ’s avonds zelfs op naar 300 €/MWh. De uurprijs van 307,23 €/MWh op woensdagavond tussen 20.00 en 21.00 uur was zelfs de hoogste uurprijs sinds half april. Het staat echter nog in schril contrast met de uurprijzen van meer dan 500 €/MWh die er begin maart op de borden stonden.

Visie voor de komende week: 

Qua weersomstandigheden verwachten we dat de hoge gasprijs gaat doorwerken in de EPEX-prijsvorming. De lage windproductie zorgt voor hoge avondprijzen en overdag is er ruimte voor beperkte dalingen naar 150 à 200 €/MWh. De temperaturen lopen op, maar dat heeft beperkte impact op de zonproductie. Op dagniveau schatten we op weekdagen een prijs van 250 €/MWh in en voor de weekenddagen ca. 150 €/MWh. Het zonnige en warme weer jaagt mogelijk wel de elektriciteitsvraag aan door het gebruik van airconditioning. Dat kan uiteindelijk ook de daggasprijs weer een duwtje omhoog geven, omdat die extra elektriciteit hoofdzakelijk uit gascentrales moet komen. Vanaf medio volgende week lijkt de windkracht toe te nemen, wat prijsdruk kan uitoefenen op zowel de EPEX- als daggasprijzen.

De visie op de termijncontracten wordt steeds ingewikkelder. Vraag en aanbod worden gestuurd door enorm veel onvoorspelbare factoren. Rusland lijkt energie steeds meer in te zetten als oorlogsmiddel en zet zich stevig af tegen bedrijven en overheden die zich niet voegen naar hun voorwaarden. Daardoor lopen de energieprijzen in Europa ook steeds verder uiteen; landen die in grote mate afhankelijk zijn van bijvoorbeeld Russisch gas hebben veel hogere gasprijzen dan minder afhankelijke landen.

Ook keuzes vanuit de overheid hebben impact. In Nederland mogen kolencentrales gedurende het jaar slechts 35% van hun capaciteit gebruiken, terwijl in Duitsland en Groot-Brittannië steeds meer stemmen opgaan om de kolencentrales langer open te houden. Duitsland en België sluiten hun kerncentrales, maar Nederland en Frankrijk maken juist plannen om nieuwe kerncentrales te bouwen. Ook de enorme uitbreiding van windparken op de Noordzee (van 10,3 GW naar 21 GW in 2031) kan een flinke impact hebben op de prijzen, zeker als er bij overproductie beperkte mogelijkheden zijn voor opslag. Tijdens ons webinar op donderdag 30 juni staan we hier ook uitgebreid bij stil.

Meld je hier aan voor ons webinar op 30 juni a.s.

Bekijk de marktvisie van vorige keer