MARKTVISIE | Russisch onderhoud doet spanning oplopen

Samenvatting: Russisch onderhoud

• Dreiging Noorse staking afgewend
• Nord Stream vanaf maandag in onderhoud
• Olieprijs weer even onder 100 $/vat
• Tropische temperaturen volgende week

Terugblik gas: Russisch onderhoud

Dreigende Noorse stakingen
Aan het begin van de week liepen de gasprijzen flink op na berichten dat er stakingen op stapel stonden bij de Lederne-vakbond in Noorwegen. Hierdoor zou in de loop van de week maar liefst 60% van de Noorse gasexport wegvallen. Na tussenkomst van de Noorse minister van Arbeid werd de grootschalige staking alsnog afgeblazen. Hierdoor daalden de prijzen woensdagochtend weer. Het duurt nog wel enkele dagen voordat alle productie-installaties weer op volle toeren draaien.

Pijpleidinggas stabiel
De Noorse export is ondanks de beginnende stakingen stabiel gebleven rond 330 miljoen m3/dag. De afloop van geplande werkzaamheden zorgt er de komende dagen voor dat de output nog licht toeneemt. Het onderhoud aan de Yamal-pijpleiding is in volle gang. Doorgaans betekende dit dat er geen Russisch gas via deze route naar Polen en Duitsland stroomde, maar de laatste maanden was dit toch al niet het geval. Het heeft zelfs een positief effect op de Duitse voorraden, want er stroomde de laatste tijd vooral gas van west naar oost. Na een korte dip in de export via Nord Stream staan de flows nu weer rond 65 miljoen m3/dag, zoals gebruikelijk de afgelopen weken.

Prijzen meer dan 15% gestegen
Over de hele linie zijn zowel de gas- als elektriciteitsprijzen met 15% of meer gestegen. Over minder dan drie maanden begint het nieuwe gasjaar en de spanningen in de markt nemen steeds verder toe. De vulling van de gasvoorraden verloopt trager nu Nord Stream langere tijd op slechts 40% van de beschikbare capaciteit gebruikt wordt. Het onderhoud aan Nord Stream begint volgende week en het is nog maar de vraag hoeveel gas er na dat onderhoud (vanaf 22 juli) door de leiding gaat stromen. Analysebureau Wood Mackenzie heeft becijferd dat bij het volledig stilvallen van Nord Stream een Europese vulgraad van slechts 54% bereikt wordt op 1 november. Als vanaf 22 juli weer 40% van de capaciteit gebruikt wordt dan komt de vulgraad rond 69% uit op 1 november.

Donderdagochtend zetten de prijsstijgingen verder door, waarbij de Q4’22-prijs op de gasmarkt zelfs even boven 180 €ct/m3 stond. In de loop van de ochtend bleven met name de kortetermijncontracten flink op en neer stuiteren, met prijsbewegingen van meer dan 10 €ct/m3.

Afroep noodvermogen
Er is de afgelopen week regelmatig noodvermogen afgeroepen door de snel wisselende opbrengst uit zon en wind. Sinds vorige week donderdag is er maar liefst zeven keer een afroep geweest, waarvan vijf keer in afregelende richting. Vooral afgelopen zaterdag was het systeem instabiel, met drie noodvermogenafroepen.

Nationalisering EDF
De Franse overheid kondigde woensdag het voornemen aan om voor 100% eigenaar te worden van het energiebedrijf Électricité de France (EDF). EDF is nu al voor 84% in handen van de staat, maar volledige nationalisering helpt mogelijk bij investeringen in uitbreidingen van de nucleaire capaciteit. De Franse elektriciteitsprijs voor het vierde kwartaal is de laatste weken opgelopen naar 800 €/MWh door de slechte beschikbaarheid van kerncentrales en de verwachte krapte in de markt de komende winter.

Olie, steenkool en emissierechten:

Afgelopen woensdag kelderde de olieprijs plotseling van 113 naar 103 $/vat. Er waren geen fundamentele signalen die deze prijsdaling konden verklaren. De meest gangbare verklaring is dat er steeds meer recessie-angst in de markt kruipt en dat er sprake was van winstnemingen bij partijen met een long positie. Woensdagmiddag dook de prijs voor het eerst in bijna twee maanden weer even onder 100 $/vat.

Emissierechten handelden de laatste maanden hoofdzakelijk tussen 80 en 85 €/ton, maar dit liep eind vorige week op naar 90 €/ton. Deze week keerde het richtinggevende december-contract echter weer terug in de oude range. Berichten uit o.a. Duitsland, Nederland en Groot-Brittannië dat er de komende tijd meer steenkool gebruikt gaat worden voor elektriciteitsopwekking heeft voorlopig geen blijvende opwaartse impuls gegeven aan de emissierechtenprijs. Het aantal beschikbare emissierechten in de markt is immers niet veranderd, en neemt de komende jaren in stappen af conform de Fit-For-55-plannen van de EU. De steenkoolprijs stijgt verder door, waarbij het contract voor kalenderjaar 2023 momenteel rond 265 $/ton handelt.

Verwachtingen voor komende week: 

In de loop van volgende week lopen de temperaturen langzaam op richting tropisch. Niet alleen in Nederland, maar ook in de rest van West- en Zuid-Europa. Dit kan problemen opleveren met het koelwater voor Franse kerncentrales en met de aanleveringen van steenkool via de Rijn (i.v.m. lage waterstand). De wind is zwak, met gemiddeld windkracht 3 op land. De zonproductie drukt de EPEX-uurprijzen in de middag nog iets, maar op werkdagen verwachten we dat de uurprijzen niet ver onder 200 €/MWh wegzakken. De gemiddelde dagprijs stijgt na het weekend waarschijnlijk weer naar ruim 300 €/MWh.

De Gate-terminal ontvangt tot het einde van de maand nog zeker vijf LNG-tankers. Vier daarvan komen uit de Verenigde Staten en één uit Peru. In de rest van Europa worden er ook nog tientallen LNG-leveringen verwacht in de maand juli, waarmee LNG naar verwachting de belangrijkste gasbron voor Europa blijft. De Aziatische prijzen liggen ruim onder de Europese prijzen, waardoor Europa de komende maanden waarschijnlijk de LNG-concurrentiestrijd wint.

Voor daggas wordt voor volgende week een prijs van 170 tot 175 €ct/m3 verwacht, maar dit is een zeer onzekere verwachting gezien de volatiliteit van de afgelopen dagen.

Nieuws uit Duitsland
Morgen (vrijdag 8 juli) wordt er in de Duitse Bondsraad hoogstwaarschijnlijk goedkeuring gegeven voor de tweede stap in het gasnoodplan. Daarmee is er juridische grondslag om de maatregelen tot uitvoer de brengen. Hieronder vallen:

• Toevoeging van 10 GW aan reserve-opwekcapaciteit
• Veilingen voor industriële afnemers om tegen betaling minder gas af te nemen
• Het recht voor energieleveranciers om de hogere inkoopprijzen door te belasten aan hun afnemers. Duitse gasimporteurs ontvangen nog slechts 40% van het door hun gecontracteerde Russische gas, waardoor ze dit gas uit andere, duurdere bronnen (LNG, Noorwegen) moeten halen.

Uniper is inmiddels begonnen met de aanleg van een drijvende LNG-fabriek in Wilhemshaven, in het noorden van Duitsland. De hoop is dat de fabriek in de laatste maanden van 2022 al de eerste LNG-schepen kan ontvangen en dat er in 2023 7,5 miljard m3 gas geïmporteerd kan worden.

Bekijk de marktvisie van vorige keer