Marktvisie | Relatief rustige start van het tweede kwartaal op de TTF-gasmarkt

Samenvatting:

• Korte termijnprijzen minder volatiel en licht omlaag
• Gas en (in mindere mate) elektriciteit voor de verdere jaren juist hoger
• Nieuwe Europese sancties vooral op steenkoolimport gericht
• Gasimport vanuit Verenigd Koninkrijk zolang daggasprijs daar lager is

Terugblik gas: relatief rustige start van het tweede kwartaal op de TTF-gasmarkt

Het tweede kwartaal (en daarmee de zomerperiode) is op de Nederlandse handelsmarkt voor gas relatief rustig van start gegaan. Ondanks een onverwachte verstoring bij het Noorse Sleipner-gasveld, lagere temperaturen en de aanhoudende onrust in Oost-Europa. Ook het nieuws dat de Duitse overheid (tijdelijk) de controle bij GazProm Germania overneemt gaf opvallend genoeg geen noemenswaardige reactie op de gasprijs.
De grote prijsbewegingen van de voorgaande weken zijn in de afgelopen handelsdagen wat tot rust gekomen. De grootste prijsbeweging is meestal te zien in de eerste handelsuren van de dag, omdat er dan nauwelijks handelaren actief zijn. Dit leidt tot een groot gat tussen de ‘bid’ (beste koop) en ‘ask’ (beste verkoop) prijzen en daarmee vanzelf tot grotere prijssprongen. Pas in de tweede helft van de ochtend komt de handel op gang. De afgelopen handelsdagen lieten in de middag dan ook veel minder volatiele prijsvorming zien. De gastermijnprijzen voor de komende elf leveringsmaanden lagen woensdag bij het sluiten van de markt nog allemaal boven de 100 €ct/m3.

In de afgelopen week is het prijsverschil de komende zomer- en winterperiode veel kleiner geworden. Vorige week was dit verschil nog bijna 20 €ct/m3. Daar is momenteel nog minder dan 5 €ct/m3 van over. De trend voor de korte termijn gasprijzen is sinds 1 april ook licht omlaag.

Gas en (in mindere mate) elektriciteit voor de verdere jaren hoger

Wat verder opvalt, is dat de handelstermijnen vanaf het 1^e kwartaal van 2023 sinds deze week aan het stijgen zijn. Gas voor zomer 2023 is in de afgelopen dagen zo’n 10% opgelopen naar ca. 65 €ct/m3. Zelfs de verdere jaren 2024 t/m 2026 zijn met een vergelijkbaar percentage gestegen: Cal-24 is inmiddels opgelopen tot ruim boven de 50 €ct/m3, Cal-25 handelt rond de 40 €ct/m3 en Cal-26 wordt voor zo’n 33 €ct/m3 verhandeld. Blijkbaar wordt een langdurigere afhankelijkheid van LNG ook hier steeds meer ingeprijsd.

Terugblik steenkool

De Europese Commissie werkt inmiddels aan een vijfde ronde van sancties tegen Rusland. Hoewel gas (nog) wordt ontzien, zijn er nu plannen in de maak om de import van Russisch steenkool aan banden te leggen.
De prijs van steenkool reageerde vanzelfsprekend met een forse stijging. Levering voor de komende zomermaanden lag aan het begin van deze week nog rond de 260 $/ton. Inmiddels is dat gestegen tot ongeveer 300 $/ton. Voor jaar 2023 is de prijs opgelopen van 190 naar 220 $/ton.

De steenkoolvoorraden in de belangrijkste Europese havens (Amsterdam, Rotterdam en Antwerpen) zijn daarnaast op het laagste niveau van de afgelopen jaren. Volgens de wekelijkse publicatie door Argus Media ligt er momenteel in deze havens zo’n 3 miljoen ton aan steenkool opgeslagen. Twee jaar geleden was dat nog het dubbele van deze hoeveelheid.

Nieuwe Europese sancties vooral op steenkoolimport gericht
Details van de Europese steenkoolboycot worden nog uitgewerkt. Als dit voorstel doorgaat, zullen veel EU-landen op zoek moeten gaan naar alternatieve importmogelijkheden. Dat zal niet meevallen, aangezien bijna de helft van de Europese vraag door Rusland wordt gedekt. Polen en Duitsland zijn de grootste steenkoolverbruikers in Europa. Het is moeilijk om de productie van bestaande mijnen elders snel op te voeren. Veel Europese landen hebben in de afgelopen decennia juist de steenkoolwinning teruggebracht of zelfs stopgezet.
De Nederlandse Tweede Kamer heeft afgelopen dinsdag een motie aangenomen die de regering opdraagt om nog deze maand met een plan te komen tot afbouw van de Russische afhankelijkheid van olie, gas en steenkool. Ook is er politieke steun voor het inperken van de invloed op de binnenlandse gaswinning, -opslag en -infrastructuur.

Terugblik elektriciteit en emissierechten:

De afgelopen week (op het weekend na) werden gekenmerkt door veel wind, weinig zon en relatief lage temperaturen. Dit zorgde ervoor dat het uurpatroon van de EPEX-spotprijzen in de afgelopen dagen nogal wisselend was, met flinke verschillen tussen de dagen. Halverwege de middag waren de uurprijzen gemiddeld genomen het laagst, met het goedkoopste uur variërend van 70 tot 171 €/MWh. In de ochtend- en avondpiek waren de uurprijzen het hoogst, maar ook daar een grote spreiding van 207 tot 358 €/MWh. Ook de onbalansprijs vertoonde als gevolg van de winderige omstandigheden een zeer grillig verloop, met regelmatig uitschieters tot 600 €/MWh. Tennet heeft in de afgelopen week bijna dagelijks noodvermogen moeten afroepen (zowel op- als afregelen) om het net in balans te houden.

Termijnhandel elektriciteit komt voorzichtig op gang

De termijnhandel voor elektriciteit lijkt voorzichtig op gang te komen op de Nederlandse handelsmarkt. Zo nu en dan komt er voor een aantal baseproducten een prijs in het scherm. Voor de korte termijn zijn de prijzen, met de daling bij gas, omlaag. Bij de verdere jaren is een lichte stijging zichtbaar, maar deze is vergeleken met de stijging bij gas minimaal. Mogelijk dat deze gedempt wordt door de prijsontwikkeling van de CO₂-emissierechten. Vergeleken met een week geleden is daar namelijk een lichte daling waar te nemen. Vorige week woensdag werden rechten nog verhandeld voor ongeveer 80 €/ton, inmiddels staat er een prijs van 76,5 €/ton in het scherm.

Visie voor de komende week: 

Vanaf komend weekend is de verwachting dat de temperatuur weer wat oploopt tot iets boven het langjarig gemiddelde. Dat zal de gasvraag doen dalen. Echter de prijsvorming bij gas voor de korte termijn is met name gedreven door de ontwikkelingen in Oost-Europa. Deze is daarmee erg onzeker.  Gezien het rustigere weerbeeld voor de komende week, is de verwachting wel dat voor elektriciteit de EPEX spot- en onbalansprijzen een stuk minder volatiel zullen zijn. Voor het komende weekend verwacht de markt een gemiddelde spotprijs van 150 €/MWh, en de volgende week rond de 225 €/MWh.

Aan het begin van deze week waren de Nederlandse gasopslagen nog voor ruim 22% gevuld. Door het koude weer is er de afgelopen week per saldo ongeveer 30 miljoen m3 per dag onttrokken uit de voorraden. De vulgraad ligt minder dan twee procentpunten lager dan vorig jaar rond deze tijd. Verder bleef de instroom van LNG in het Nederlandse gasnet onveranderd hoog, met bijna 40 miljoen m3 per dag.

Aanvoer LNG goed

De aanvoer dan LNG blijft goed. In de komende twee weken worden er zes schepen verwacht bij de Gate-terminal in Rotterdam. De aanvoer van LNG naar het Verenigd Koninkrijk blijft ook hoog. In het eerste kwartaal werd er door 77 schepen in totaal 5,6 miljoen ton LNG geïmporteerd. Een aanscherping van het record van 1^e kwartaal 2020 met zo’n 20%. Dit zorgt ervoor dat de dagprijzen op de Britse gasmarkt (NBP) momenteel omgerekend zo’n 10 ect/m3 lager ligt dan de Nederlandse TTF-tegenhanger. Wat weer tot gevolg heeft dat er voor de komende zomermaanden exportcapaciteit geboekt is op de pijplijnverbindingen tussen Nederland (BBL) en België (Interconnector) van respectievelijk 18,7 en 10,8 miljoen m3 per dag. Zolang het prijsverschil groter blijft dan de transportkosten, zal er gas vanuit het VK naar het vaste land blijven stromen.

 Prijsontwikkeling blijft onzeker

De relatieve rust in de prijsontwikkeling die momenteel op de energiemarkten heerst, kan zomaar weer verstoord worden door nieuwe berichten, sancties en plannen. Het Europees Parlement (EP) zet in ieder geval vaart achter het voorstel om Europese gasvoorraden een verplichte vulgraad op te

leggen. Vandaag (7 april) vindt er een stemming plaats over het voorstel. Dat houdt in dat de gasvoorraden per 1 november 2022 voor minimaal 80% gevuld moeten zijn. Voor volgend jaar is dit percentage mogelijk nog hoger. Dit zal zeker effect gaan hebben op de prijsvorming bij gas.

Bekijk de marktvisie van vorige keer