Marktvisie | Energiemarkten blijven in stress door onzekerheid over gasaanvoer

Samenvatting:

• Gasprijzen voor de korte termijn sterk omhoog door dreigende taal over stopzetten Russische gasaanvoer
• Beschikbaarheid van gas nog steeds prima; hogere prijzen trekken voldoende LNG
• De markt is nog steeds in verwarring over hoe om te gaan met de beleidsmaatregelen en toekomstig aanbod van Russisch gas
• Spotprijzen elektriciteit overdag omhoog door minder zon en koud weer

Terugblik gas: energiemarkten blijven in stress

Afgelopen week bleef er veel stress in de gasmarkt. De Russische dreiging om de gasaanvoer te stoppen indien de gasafnemers uit ‘onvriendelijke landen’ het Russische gas niet in roebels betalen in plaats van in andere valuta en de daarop volgende duidelijke weigering vanuit de Europese landen hangt nog boven de markt. Waarover de experts en betrokken partijen zeggen dat Rusland dit juridisch beslist niet kan afdwingen. Gisteren kondigde de Duitse minister van Economische Zaken de ‘early warning phase’ af in het kader van het recent vastgestelde gascrisisplan. Feitelijk bekent dit niks nieuws ten opzichte van wat we al wisten, maar wakkerde de stress aan.

De komst van kouder weer, dat intussen is gearriveerd, leidt altijd tot opwaarts prijssentiment in de gasmarkt. Het sentiment had vooral effect op de prijzen voor daggas tot en met 4^e kwartaal 2022. De daggasprijs is weer sterk opgelopen naar ruim 115 ct/m3 en ligt vrijwel gelijk met de april- en mei-prijs. De prijsbeweging op de dag blijft onverminderd hoog: een verschil van 10 ct/m3 tussen de hoogst en laagst verhandelde prijs op een dag voor daggas en voor de komende maanden was afgelopen week gebruikelijk.

Beschikbaarheid van gas nog steeds prima

De gasaanvoer was prima afgelopen week. De instroom van gas vanuit LNG terminals blijft onverminderd hoog met 40 mln m3 per dag in Nederland en ruim 75 mln m3 per dag in Engeland. Een kleine verstoring in de Noorse gasaanvoer afgelopen dinsdag leidde uiteraard tot stress, maar 6 mln m3 lagere gasaanvoer heeft feitelijk geen effect. De hele week zijn in Nederland beperkte hoeveelheden gas in de voorraden geïnjecteerd, pas gisteren is er weer wat onttrokken. De voorraadsituatie is derhalve niet veranderd. Het dagelijkse gasverbruik in Nederland nam gisteren toe naar 118 mln m3.

LNG in Azië is afgelopen week in prijs gestegen, maar de prijzen liggen voor de tijdvakken tot en met maart 2023 nog steeds ruim onder de TTF-prijzen. April noteert 1 euro/m3, de daaropvolgende zomermaanden 95 ct/m3. Het weerspiegelt de stress op de Europese gasmarkten en verklaart de blijvend hoge invoer van LNG. Het is overigens helemaal niet nodig dat de prijs zoveel hoger is; bij gelijke prijs komt de LNG al naar Europa.

Termijnprijzen gas blijven hoog

De termijnprijzen gas zijn afgelopen week onverminderd hoog gebleven. De prijs voor winter22/23 en zomer23 zakte maandag terug naar het prijsniveau van LNG in Azië (1 euro/m3 respectievelijk 56 ct/m3), maar lopen sinds gisteren weer gedempt op. De prijs voor de verre tijdvakken 2025 en 2026 is vrijwel onveranderd op 36 respectievelijk 30 ct/m3. Waarbij deze prijzen niet goed te duiden zijn omdat er vrijwel niet in deze tijdvakken gehandeld wordt.

Het Nederlandse afschakelbeleid bij gastekorten is nog steeds verre van concreet. Zelfs de industriële partijen die in het afschakelplan genoemd worden, hebben nauwelijks of geen informatie gehad. Voor de andere klanten met een aansluiting op het GTS net of de grotere gasverbruikers op het regionale net is er helemaal niks bekend.

Terugblik elektriciteit en emissierechten:

We hebben afgelopen dagen de omslag gemaakt van zonnig en zacht weer naar koud en minder zonnig weer en was is te merken aan de EPEX- en onbalansprijzen. De EPEX prijzen zijn vanaf vandaag overdag ongeveer net zo hoog als in de ochtend- en vroege avonduren, terwijl deze uren eerder deze week 50-150 €/MWh goedkoper waren. We zien dat als er weinig of geen wind of zon is bij de huidige gasprijs een uurprijs tussen 300 en 350 €/uur. Is er wel veel wind en/of zon ligt de uurprijs doordeweeks tussen 150 en 200 €/MWh in het weekend tussen 0 en 70 €/MWh.

Vanaf afgelopen vrijdag is de onbalans veel onrustiger dan in de week ervoor. Veel en felle prijsbewegingen en af en toe tot 2 uur achtereen heel hoge prijzen. Tennet heeft driemaal kortdurend noodvermogen opregelen afgeroepen: op vrijdag, maandag en dinsdag.

Op de termijnmarkt voor elektriciteit is er nog steeds vrijwel geen handel. Om die reden zijn de prijzen die we zien heel onzeker. Het lijkt er op dat de termijnprijzen 2023 en 2024 ca 10 $/MWh gestegen zijn ten opzichte van vorige week woensdag, waardoor de sparkspreads verbeterd zijn. Immers de gasprijzen voor deze periodes zijn gelijk of wat omlaag en zien we een combinatie van de korte- en lange termijn ontwikkeling.

Het baseloadcontract voor april’22 is afgelopen week sterk in prijs gestegen door de koude weersvoorspelling voor de komende twee weken in combinatie met de hogere gasprijs. En deze ontwikkeling trok ook de prijzen voor 2^e en 3^e kwartaal mee. In Duitsland bleven de prijzen voor deze tijdvakken wat achter, maar de prijzen in Frankrijk liggen nog 30-40 €/hoger dan in Nederland resp. Duitsland.  Dit is nog steeds het gevolg van de beperkte beschikbaarheid van kerncentrales in deze kwartalen.

De CO2-emissierechten zijn met de financiële markten gestegen afgelopen week. Er is vooral veel prijsvariatie binnen de dag. De bandbreedte is vaak 77 tot 81 €/ton, deze prijsrange wordt regelmatig binnen enkele uren overbrugd.

Olie en steenkool:

De olieprijs heeft nog steeds vrijwel geen effect op de gas- en elektriciteitsprijzen. Afgelopen week daalde de prijs van een vat Brent olie voor mei22 van 121 $ naar nu 108 $. Als reden wordt gegeven dat nieuwe corona maatregelen in China de vraag naar olie dempen. Vandaag is er een OPEC top, maar er wordt geen nieuws verwacht. De verwachting is dat men daar zal vasthouden aan het productieschema dat vorig jaar is vastgesteld en dat uitgaat van langzame productiegroei.

De steenkoolprijs loopt een beetje mee met de gasprijs: voor jaar 2023 is de prijs licht omlaag van 200 naar 190 $/ton. De korte termijnprijs voor steenkool is overigens nog steeds 75 $/ton hoger.

Visie voor de komende week: 

Voor komende week wordt koud en winderig weer voorspeld. Dit betekent dus enerzijds meer gasafname voor ruimteverwarming, maar minder gasvraag voor elektriciteitsproductie. De markt verwacht gemiddeld hogere EPEX prijzen: baseload voor week 14 handelt op 255 €/MWh. Dat is 15 €/MWh hoger dan de gemiddeld al hoge EPEX prijs van vandaag (donderdag). In Duitsland noteert baseload voor week 15 nog wat hoger dan voor week 14. Komend weekend handelt op ruim 200 €/MWh, ofwel 25 €/MWh hoger dan vorige week.

De windracht zal wel behoorlijk variëren. Dit betekent waarschijnlijk zeer onrustige onbalansprijzen; voor de EPEX uurprijzen zal het veel lastiger zijn om tevoren in te schatten welke uren hoger of lager geprijsd moeten zijn.

De LNG aanvoer blijft in april naar verwachting hoog: prognoses geven aan dat 11 tankers in Engeland tot mid april en 5 tankers tot 11 april op Gate zullen lossen.

Over de prijsontwikkeling op de gasmarkten en de termijnmarkten elektriciteit is geen zinnig woord te zeggen. Fundamenteel gezien blijft er geen reden voor gasprijzen boven het prijsniveau van LNG in Azië. En de prijsverhouding tussen zomer22 ten opzichte van winter 22/23 is nog steeds onlogisch. Maar de emotie in de markt trekt zich momenteel niks aan van deze fundamentele mismatches. Ieder nieuwsbericht heeft groot effect op de prijzen en de grote prijsbewegingen op de dag blijven alsmede beperkte handelsmogelijkheden op alle termijnmarkten zijn komende week opnieuw te verwachten.

Bekijk de marktvisie van vorige keer