MARKTVISIE | Onverwachte aanbodverstoringen Noorwegen geven verdere prijsstijging

Samenvatting: Onverwachte aanbodverstoringen Noorwegen

• NordStream1 is in onderhoud, Noorse aanvoer met 120 mln m3 omlaag door verstoringen
• IEA voorziet voor de komende jaren een schaarste aan LNG maar Gasunie zegt: geen gasafschakeling nodig komende winter
• Elektriciteitsprijzen sterker omhoog dan gasprijzen
• Grote prijsverschillen voor gas en elektriciteit binnen Europa
• Tropische temperaturen volgende week

Terugblik gas: Onverwachte aanbodverstoringen Noorwegen

Aanvoerverstoringen
Afgelopen week stond in het teken van aanvoerverstoringen. Het geplande onderhoud aan Nordstream1 startte afgelopen maandag. De planning is dat tot en met volgende week donderdag geen gas door deze pijpleiding zal stromen. Een grote tegenvaller was de onverwachte uitval van een groot deel van de Noorse gasaanvoer wat resulteerde in ca 120 mln m3 per dag lagere gasaanvoer. In de laatste dagen neemt de aanvoer weer dagelijks toe. Tenslotte is er een staking gaande van medewerkers van een grote Franse LNG-terminal waardoor de invoeding van LNG verminderde.

Vulling voorraden tot en met maandag prima, vanaf dinsdag weinig informatie
De berichten over de voorraadverandering sinds begin deze week zijn onvolledig. Het lijkt erop dat de combinatie van de aanvoerverstoringen ertoe leidt dat sinds afgelopen dinsdag de vulling van de voorraden stilgevallen is. Nederland rapporteert over die dag nog wel netto injectie, maar onduidelijk is hoeveel. De vulgraad van de gasopslagen in Nederland is afgelopen week met 2,2% ofwel ruim 350 mln m3 gestegen naar 57%. In Duitsland is dit 57%. Nederland vult haar voorraden de laatste maand sneller dan Duitsland, wat komt door de betere aanvoer met LNG en eigen productie.

Overheden en systeembeheerders komen ineens met data en prognoses
We vroegen ons al maanden af waar de feitelijke informatie van de overheid en de Europese gassysteembeheerders bleef. Immers zij moeten het meest complete beeld hebben van de volumebalansen en de verwachtingen daaromtrent. Afgelopen week werd de vraag ineens weggenomen met een stortvloed van informatie. Eerst kwam het Internationale Energie Agentschap met een rapport over de mondiale gas situatie. Conclusies zijn: de situatie in Europa is kritisch als de Russische gasaanvoer volledig wegvalt. Wereldwijd is er de komende jaren schaarste op de LNG-markt en het rapport voorspelt daarom nog jarenlang hoge prijzen voor LNG (minstens 40-50 ct/m3). Het rapport is bijzonder kritisch over besluiten in Europa onder andere over het besluit om Groningerveld te sluiten, zonder direct het aantal LNG-terminals uit te breiden. Europa heeft zich hiermee onverantwoord afhankelijk gemaakt van Rusland.

De Nederlandse overheid zette vervolgens een aparte webpagina live waarin ze de kerncijfers over de gassituatie voortaan wekelijks zal publiceren. De cijfers over voorraden, aanvoer en prijzen waren elders wel goed beschikbaar, maar de verbruikscijfers zijn nieuw en geven belangrijke informatie. Wat we al dachten blijkt waar: het gasverbruik is doorlopend ruim 20% lager dan normaal.

Tenslotte kwam Gasunie vanochtend in de lucht met een geruststellend bericht: als de winter niet koud wordt en de LNG-aanvoer blijft op peil, hoeft in Nederland niet extra gas afgeschakeld te worden komende winter. Hierin speelt het verminderde gasverbruik met 20% wel een belangrijke rol. Het is beslist een aanrader om dit bericht te lezen: https://www.gasunie.nl/nieuws/deze-winter-geen-tekort-in-nederland-bij-wegvallen-russisch-aardgas

Het kat en muis spel gaat door
Gazprom en Rusland houden vast aan hun stelling dat Nordstream1 op 22 juli weer in gebruik genomen zal worden. Anderen betwijfelen dit. Canada liet afgelopen zondag weten dat de compressor van Nordstream1 die daar in onderhoud is, nu toch terug mag. Deze compressor werd eerder door Rusland als oorzaak genoemd waarom de gasflow meer dan gehalveerd is.

Gasprijzen verder gestegen
De aanvoerverstoringen leidden afgelopen week tot een verdere stijging van de gasprijzen. Ook was er minder wind dan seizoensgemiddeld en daardoor is er meer vraag naar gas voor elektriciteitsproductie. Dit speelde vooral in de UK, waardoor de daggasprijzen daar nog harder opliepen dan hier. Voor de korte termijn tijdvakken augustus en september was de stijging beperkt. De korting op daggas is door de krappe aanbod/vraag verhouding verdwenen. De meest opvallende stijging zagen we op de lange termijn: komende winter tot met 2025. De winterprijzen zijn bijna 15 ct/m3 gestegen en de prijzen vanaf 2024 bijna 5 ct/m3.

De LNG-prijzen in Azië zijn ook verder opgelopen, waarbij dit voor ons harder doortikt door de alsmaar verzwakkende euro. Gisteren was voor het eerst in meer dan 20 jaar de dollar net zo duur als de euro, ofwel een wisselkoers van 1. LNG handelt in Azië voor augustus op 127 ct/m3, voor de komende winter op ca. 150 ct/m3 en voor de rest van 2023 op ca. 110 ct/m3. Dat is dus minstens 30 ct/m3 lager dan TTF. Gas in Frankrijk en Engeland is meer vergelijkbaar geprijsd met LNG in Azië.

Tenslotte is de prijsbeweeglijkheid opvallend: vrijwel ieder dag is er een prijsbeweging van minstens 5 ct/m3 en vaak 10 ct/m3. De markt is bijzonder zenuwachtig. Er worden wel volumes verhandeld, maar geen grote hoeveelheden.

OTC-elektriciteit nog harder omhoog dan gas
De prijzen voor elektriciteit zijn afgelopen week fors gestegen met 15 tot 60 euro/MWh, afhankelijk van product en periode. Het enige tijdvak dat zich hieraan onttrok was augustus 2022: de prijs daarvan was vrij stabiel omdat de productie uit zon, wind en steenkool het grootste deel van de vraag kunnen invullen in deze vakantiemaand. In Frankrijk is dit wat kritischer: hier worden problemen met te warm koelwater verwacht door het warme zomerweer.

De prijsverschillen binnen Europa zijn bij elektriciteit nog groter dan bij gas: in Frankrijk betaalt men het dubbele voor een baseload winter22 ten opzichte van Nederland (gisteren: 840 versus 420 euro/MWh) en betaalt men in Duitsland 30-40 euro/MWh meer dan in Nederland voor baseload tot en met 2024. Dit is extra bijzonder omdat gas in Frankrijk duidelijk goedkoper is en in Duitsland rond TTF-niveau ligt.

Afroep noodvermogen
De spotprijzen elektriciteit volgen het weer: we hadden afgelopen week relatief weinig wind en wisselend zon. Daarom zagen we in het weekend prijzen die daalden tot nul in de middag en aan de randen van de dag opliepen naar 400 euro/MWh. Doordeweeks is het met goede zon en wind ca 200 euro/MWh in de middag en anders oplopend naar 450 euro/MWh. De onbalans is heel onrustig doordat wind en zon lastig voorspelbaar bleken. De prijzen zijn vaak extreem: tussen -400 en +1000 euro/MWh. Meestal een korte spike maar ook wel enkele keren per dag minstens een halfuur.
Er is de afgelopen week vier keer noodvermogen afgeroepen: driemaal op- (maandag, dinsdag en woensdag) en eenmaal afregelen op zondag.

Olie, steenkool en emissierechten:

De olieprijs herstelde eind vorige week van de dip op woensdag naar 107 $/vat voor levering augustus 2022, maar zakte in de afgelopen dagen weer onder $100/vat. De verklaring is grotere voorraden in de VS en de angst voor recessie die toeneemt nu de inflatie in zowel Europa als de VS intussen rond 10% ligt. Tegenstrijdig is dat de geplande productieverhoging door de OPEC+ landen nauwelijks gehaald lijkt te worden. 
Steenkool is afgelopen week in prijs gestegen; jaarblok 2023 noteerde 276 $/ton ten opzichte van 265 $/ton vorige week woensdag. In euro’s is de stijging 4% hoger.

Emissierechten handelden de laatste week tussen 82 en 85 €/ton (voor dec22). Opvallend is dat het tijdelijk vervallen van beperkingen aan steenkoolcentrales in Nederland en Duitsland per saldo nauwelijks effect op de emissieprijs heeft gehad.

Verwachtingen voor komende week: 

Vanaf dit weekend lopen de temperaturen snel op in Nederland. Het is ook warm in de rest van West- en Zuid-Europa. Na midden volgende week wordt verwacht dat het weer afkoelt. In Frankrijk is elektriciteit voor de komende weken duur: gemiddeld 550 euro/MWh. In Nederland wordt momenteel gehandeld voor doordeweeks 350 euro/MWh en voor komend weekend rond 220 euro/MWh. Dat betekent dus dat eind van de ochtend en de middag de uurprijzen naar nul gaan.

De Gate-terminal ontvangt tot het einde van de maand nog zeker zeven LNG-tankers, dat is twee meer dan vorige werd verwacht. De prijsvorming van gas (zowel daggas als voor de verdere periodes) als elektriciteit voor september en verder is zeer onzeker. De aanvoerproblemen uit Noorwegen kunnen tot verdere stijging leiden en natuurlijk is er de onzekerheid of Nordstream1 terugkomt op 22 juli aanstaande. Het bericht van Gasunie zou moeten leiden tot prijsdaling, want de meeste traders zijn van mening dat in de huidige prijszetting verwerkt is dat er geen gas meer uit Rusland komt. 

Bekijk de marktvisie van vorige keer