MARKTVISIE | Neerwaartse druk op grondstoffen en energieprijzen

Samenvatting:

• Europese overheden maken plannen om de oplopende energierekening te compenseren
• Neerwaartse druk op grondstoffen en energieprijzen
• Ontwikkelingen in Oekraïne houden energiemarkten nerveus
• Grondstoffen laten dalende prijzen zien
• Eerste LNG-schip vertrokken vanuit de Portovaya-terminal van GazProm

Terugblik korte termijn:

Politieke inmenging door prijsplafond plannen

Zowel op binnenlands niveau als op Europees niveau is de afgelopen week veel gesproken over prijsplafonds voor energie. De Nederlandse regering heeft op Prinsjesdag maatregelen aangekondigd die ervoor moeten zorgen dat met name huishoudens en kleinverbruikers meer zekerheid krijgen over de maximale hoogte van hun energierekening voor volgend jaar. De voorgestelde oplossing is om de prijs te maximeren voor het gemiddeld gas- en elektriciteitsgebruik. Het verbruik daarboven zal wel tegen de marktprijs verrekend worden. Dit moet er toe gaan leiden dat de kosten gedrukt worden en men tegelijkertijd toch geprikkeld wordt om het energieverbruik te verminderen.

De Europese plannen om een prijsplafond in te voeren voor de elektriciteitsproductie uit kernenergie, bruinkool of hernieuwbare bronnen wordt ook verder uitgewerkt. Vanuit diverse kanten is er commentaar dat een plafond voor de hernieuwbare bronnen ervoor kan zorgen dat er minder investeringen in duurzame opwekking zullen worden gedaan. Terwijl het juist een belangrijk speerpunt voor de EU is om minder afhankelijk te worden van Russische energiegrondstoffen.

Daling termijnprijzen abrupt onderbroken

De termijnprijzen van gas en elektriciteit leken eind vorige week de daling verder door te zetten. Rond het afgelopen weekend handelde de daggasprijs bijvoorbeeld rond de 165 €ct/m3. De gas termijnprijzen voor de komende wintermaanden daalden afgelopen maandag nog tot ruim onder de 2 €/m3 en jaarblok 2023 handelde rond de 175 €ct/m3. Het is bijna twee maanden geleden dat we deze gasprijzen voor het laatst hebben gezien.

Op dinsdagmiddag liepen de spanningen in Oekraïne echter verder op. Eind deze maand lijkt er een referendum te komen in de oostelijke regio’s van het land, nu het Oekraïense leger aan de rand van deze regio staat. De bevolking kan zich dan uitspreken over de vraag of ze zich bij Rusland willen aansluiten.

Daarnaast kondigde Poetin woensdagochtend een verdere militaire mobilisatie, mogelijk al vooruitlopend op de uitslag van het referendum, omdat de oorlog dan op ‘Russisch grondgebied’ zou plaatsvinden.

De termijnprijzen voor gas en elektriciteit openden woensdag flink hoger als gevolg van deze toegenomen spanning. Met name de gasprijzen tot en met het eerste kwartaal van 2024 stegen met circa 15-20 €ct/m3. De termijnprijzen bij elektriciteit stegen voor deze perioden ook circa 10%.

In de loop van de woensdagmiddag daalden de prijzen over de hele linie weer richting de slotstanden van de voorgaande handelsdag. Daardoor is er toch sprake van een prijsdaling ten opzichte van een week geleden, bij zowel gas als elektriciteit.

Terugblik EPEX- en daggasprijzen:

De hogere elektriciteitsopwekking vanuit zon- en met name wind was rond het afgelopen weekend goed zichtbaar in de daggasprijs. Van vrijdag t/m maandag lag de daggasprijs met circa 165 €ct/m3 namelijk beduidend lager dan in de week daarvoor.
Ook de EPEX spot uurprijzen lieten lagere waarden zien. Zowel de baseload als peakload gemiddelden zakten met name in de middaguren weg. Vorige week vrijdag en zaterdag waren er zelfs enkele uren op of net boven de 0 €/MWh en in het weekend was de hoogste uurprijs 275 €/MWh.
Vanaf dinsdag is het spotprijsniveau wel weer hoger. Zowel baseload als peakload lagen grofweg tussen de 340 en 385 €/MWh. Wat opvalt, is dat het duurste uur (19-20u) elke dag een stukje duurder werd. Voor 22 september is het zelfs gewaardeerd op 600 €/MWh, dat is sinds het begin september niet meer voorgekomen.

Europese gasvoorraden

De Europese gasvoorraden zijn volgens de website van ‘Aggregated Gas Storage Inventory’ momenteel voor gemiddeld meer dan 85% gevuld. Ook de Nederlandse opslagen hebben dit niveau inmiddels bereikt.
Het Verenigd Koninkrijk heeft sinds het sluiten van de Rough gasvoorraad in 2017 nog maar een beperkte opslagcapaciteit en is daarmee erg afhankelijk geworden van de aanvoer van LNG. Er is inmiddels goedkeuring verleend om Rough weer in gebruik te gaan nemen. Voor de komende winter zal de beschikbare capaciteit echter nog beperkt zijn.

Terugblik: olie, steenkool en emissierechten: 

De belangrijkste centrale banken, met de Amerikaanse Federal Reserve (Fed) voorop, verhogen de rente om de hoge inflatie te beteugelen. Afgelopen woensdagavond kondigde de Fed een renteverhoging aan tot 3,25%. Dat is het hoogste niveau sinds 2008. Bij de toelichting op dit besluit werd aangegeven dat de rente verder verhoogd zal worden, totdat de inflatie richting de doelstelling van 2% daalt.

Dit geeft echter wel zorgen over de economische vooruitzichten, omdat de keerzijde van dit rentebeleid kan leiden tot vraaguitval en een economische recessie. Aandelenmarkten zijn dit jaar al flink gedaald, maar ook de olieprijs is vanaf juni in een dalende trend terechtgekomen. Brent olie handelt sindsdien ongeveer 30% lager op 90 $/vat.  

Ook de prijs voor emissierechten is sinds medio augustus dalend. Inmiddels eveneens circa 30% lager, op circa 70 €/ton voor het december 2022 contract.

Bovendien lijkt ook steenkool de weg omlaag in te slaan. Het 2023-jaarcontract is sinds ruim een maand weer onder de 290 $/ton gezakt. Dat is ongeveer $60 of 20% lager in vergelijking met twee weken geleden.

Verwachtingen voor komende week: 

Aan de dalende nachtelijke temperatuur is goed merkbaar dat de herfst zijn intrede heeft gedaan. Ook voor volgende week is de verwachting dat de temperatuur onder het langjarig gemiddelde zal liggen. De totale Nederlandse gasvraag neemt daardoor toe. Dat geeft onzekerheid voor de prijsontwikkeling voor de korte termijn.

Een groot deel van deze gasvraag zal ingevuld gaan worden met LNG. Deze maand worden er namelijk vijf LNG-schepen verwacht, waarvan twee de Eemshaven en drie Rotterdam als bestemming hebben. Daarnaast zal de aanvoer vanuit Noorwegen waarschijnlijk ook gaan toenemen, doordat het Noorse onderhoud geleidelijk minder wordt. Zolang de gasvraag er niet voor zorgt dat de gasvoorraden aangesproken hoeven te worden, lijkt een verdere neerwaartse druk op de prijsvorming aannemelijk.

GazProm heeft eind vorige week het eerste LNG-schip gevuld in de nieuwe Portovaya terminal. Dit schip vaart momenteel om Europa heen, met als mogelijke eindbestemming India. Een tweede schip wordt momenteel gevuld.

De locatie van de nieuwe terminal ligt op enkele kilometers afstand van het compressorstation van de NordStream 1 pijpleiding. Op deze manier zal een deel van het gas dan normaalgesproken bestemd was voor de Europese markt via een omweg naar de Aziatische markt worden vervoerd. GazProm heeft aangegeven dat het overweegt om de exportcapaciteit te vergroten met een extra liquificatielijn.

Ondanks de Europese sancties zal het gas zijn ‘weg’ naar eindklanten vinden. Het nadeel is, dat dit via een veel minder economische route zal gaan, met voor alle partijen hogere prijzen dan we gewend waren.

Bekijk de marktvisie van vorige keer