MARKTVISIE | Plannen Europese Commissie drijven prijzen omhoog

Samenvatting:

• Voorgesteld prijsplafond voor zon-, wind- en kernenergie
• Plannen Europese Commissie drijven prijzen omhoog
• Vooralsnog geen prijsplafond voor gas
• Gasprijzen korte termijn weer boven 200 €ct/m3
• Eerste LNG-leveringen Eemshaven
• Omslag naar herfstweer verandert EPEX-prijspatroon

Terugblik korte termijn:

Mogelijk prijsplafond voor ‘goedkope’ elektriciteit

De afgelopen week stond grotendeels in het teken van mogelijke hervormingen op de Europese energiemarkt. Woensdag bracht Ursula von der Leyen (president Europese Commissie) een aantal conceptvoorstellen naar buiten. Hierin werd hoofdzakelijk gesproken over het beperken van overwinsten bij producenten en het invoeren van een prijsplafond voor elektriciteit die gemaakt is door relatief goedkope bronnen (zon-, wind- en kernenergie). Persbureau Montel berichtte dat het gaat om een voorgesteld prijsplafond van 180 €/MWh. Op die manier moet er tot 140 miljard euro opgehaald worden, die de lidstaten mogen verdelen binnen hun eigen land. Daarnaast gaf Von der Leyen aan dat de Nederlandse TTF-gasmarkt niet langer de gewenste benchmark is voor de Europese gashandel en dat er gewerkt wordt aan een ‘meer representatieve’ benchmark. Hoe dit eruit moet komen te zien, blijft vooralsnog onduidelijk.

Op korte termijn lijkt er geen sprake te zijn van een prijsplafond voor (bijvoorbeeld) gasgestookte elektriciteitscentrales. Von der Leyen liet wel weten dat er een ‘diepe en veelomvattende hervorming van de elektriciteitsmarkt’ gaat plaatsvinden om de dominante invloed van gas op de elektriciteitsprijs te verminderen. Op meer detailniveau wordt ook gesproken over de invoering van ’circuit breakers’, waardoor er een limiet wordt gesteld aan de maximale prijsbewegingen op een dag. De meeste handelaren zien echter liever dat er iets gedaan wordt tegen de algoritmes die met name investeringsfondsen gebruiken om te handelen. De algemene consensus is dat de grootste prijsbewegingen daardoor veroorzaakt wordt. Ook wordt er gediscussieerd over de beperkte liquiditeit op, met name, de elektriciteitsmarkt, die veroorzaakt wordt doordat er enorme zekerheden (tot 50% van de verhandelde omzet) worden gevraagd aan handelaren. Handelaren die dit niet kunnen opbrengen verdwijnen van het handelstoneel waardoor het volume afneemt en het risico op prijsschokken toeneemt.

Ten slotte werd er een lans gebroken voor verdere opschaling van windenergie en (groene) waterstof. De verwachting is dat er op 30 september knopen worden doorgehakt bij de volgende vergadering van de Europese Commissie.

Gas- en elektriciteitsprijzen stijgen na speech
Sinds vorige week maandag waren de wintergasprijzen gedaald van 250 naar ca. 200 €ct/m3. Woensdag stegen de prijzen echter weer naar 220 €ct/m3 nu er voorlopig geen prijsplafond lijkt te komen voor gas. De lagere temperaturen en het tragere vultempo van de gasvoorraden deden ook een duit in het zakje. De vulgraad op Europees en Nederlands niveau nadert de 85%, maar enkele landen (waaronder Polen) hebben de afgelopen weken al regelmatig kleine hoeveelheden aan de voorraden onttrokken. De verwachting is dat dit met de lagere temperaturen steeds vaker gaat gebeuren.

De prijsbewegingen gaan dusdanig snel dat het lastig is om een trend te duiden. Zo stond het jaarcontract 2023 gisteren aan het begin van de middag nog op ruim 208 €ct/m3, maar aan het einde van de middag was dit alweer weggezakt tot onder 200 €ct/m3. Op de kortetermijncontracten (Q4’22-Q1’23) gaat het nog veel harder, met schommelingen van meer dan 30 €ct/m3 op dagbasis. Week-op-week zijn de elektriciteitsprijzen voor 2023 t/m 2025 het meest gestegen, terwijl er bij gas een lichte daling zichtbaar is op met name 2024 en 2025.

Terugblik EPEX- en daggasprijzen:

De relatief rustige weersomstandigheden in combinatie met goede beschikbaarheid van het Nederlandse centralepark zorgden voor weinig extreme schommelingen op de EPEX-markt. De daggemiddelden noteerden tussen 340 en 420 €/MWh. In de vroege ochtend- en avonduren liepen de prijzen op naar ruim 500 €/MWh. De uurprijzen zakten op momenten met lagere vraag en/of groter aanbod uit zon en wind niet veel verder weg dan naar 300 €/MWh. Deze vrijdag was een uitzondering op die regel, want de combinatie van zon en wind duwden de EPEX-prijzen tussen 13.00 en 15.00 uur naar 0 €/MWh.

De daggasprijs stond sinds vorige week vrijdag onder 200 €ct/m3, maar klom woensdag naar ca. 210 €ct/m3. Op 8 september mocht de nieuwe drijvende LNG-terminal bij de Eemshaven de eerste gevulde tanker met ca. honderd miljoen m3 aan boord in ontvangst nemen. Op jaarniveau kan de terminal acht miljard m3 per jaar verwerken, oftewel tachtig van dergelijke tankers. De concurrentieslag met Azië wordt voorlopig ‘gewonnen’, want de TTF-gasprijzen t/m komende winter liggen 50 tot 80 €ct/m3 hoger dan de Aziatische JKM-gasprijzen. Dit trekt dus meer flexibele LNG-leveringen richting Europa.

Terugblik: olie, steenkool en emissierechten: 

De emissierechtenprijs sloot vorige week vrijdag op 66 €/ton, het laagste prijsniveau sinds 7 maart. Medio augustus flirtte het decembercontract nog met de 100 €/ton, maar inmiddels zorgen de hoge prijzen voor verregaande vraagvernietiging en dus ook voor lagere vraag naar emissierechten. Er gaan ook geruchten dat de EU een significante hoeveelheid EUA’s uit de marktstabiliteitsreserve (MSR) wil veilen om met de opbrengsten hiervan de energiecrisis het hoofd te bieden. De laatste dagen beweegt de prijs hoofdzakelijk tussen 70 en 75 €/ton.

Het hogere waterpeil in de Rijn vergemakkelijkt de aanvoer van steenkool richting de centrales en daardoor nemen de voorraden in de havens van Antwerpen, Rotterdam en Amsterdam (ARA) af. Op het hoogtepunt van de droogste stond de prijs voor het 2023-jaarcontract nog op ruim 340 $/ton, maar inmiddels is dit gedaald naar ca. 300 $/ton.

Eind augustus stond de olieprijs nog dik boven 100 $/vat, maar door inflatieperikelen, coronabeperkingen in China en vraagafname in Europa is het prijspeil gedaald naar 90 tot 95 $/vat. OPEC+ kondigde vorige week aan dat de productie met 100.000 vaten per dag teruggeschroefd wordt. Dat lijkt vooral symboolpolitiek te zijn, omdat OPEC+ de afgesproken productieniveaus al maanden niet haalt. Nu het productieplafond verlaagd is, wordt het eenvoudiger om aan de gemaakte afspraken te voldoen.

Verwachtingen voor komende week: 

De zonnige zomer maakt langzaam plaats voor wisselvalliger herfstweer, waarbij het aantal zonuren afneemt en de wind steeds vaker toeneemt naar kracht vier of meer. De maximumtemperatuur komt voorlopig niet meer boven twintig graden Celsius en de nachttemperatuur daalt naar een graad of tien. Dit weekend wordt bovendien weer flink wat regen verwacht. Een gevolg hiervan is dat de EPEX-uurprijzen overdag waarschijnlijk minder wegzakken en dat het verschil tussen de hoogste en de laagste uurprijs dus kleiner wordt. Een constante bovengemiddelde windproductie zorgt bovendien voor een lagere inzet van gas- en steenkolencentrales. Dit kan dus ook de daggasprijs omlaag duwen. We hebben echter de afgelopen week gezien dat politieke inmenging weer voor tegengestelde prijsbewegingen kan zorgen.

De nieuwe drijvende LNG-terminal in de Eemshaven ontvangt komende maandag twee leveringen uit de VS. Het gaat in totaal om ca. 200 miljoen m3. Bij de Gate-terminal in Rotterdam worden er maximaal acht gevulde tankers verwacht in de komende twee weken.

De markt richt zich vooral op mededelingen vanuit de Europese Commissie, nu het gasaanbod betrekkelijk stabiel is en de gasvoorraden conform planning gevuld zijn. Het onderhoud aan de Noorse gasvelden neemt eind deze maand weer af, waardoor er 50 tot 100 miljoen m3/dag terugkomt op de markt. Verder wordt er met een schuin oog gekeken naar de weerberichten, want lagere Europese temperaturen en eventuele Amerikaanse orkanen kunnen de huidige vraag-aanbodbalans verstoren.

Bekijk de marktvisie van vorige keer