MARKTVISIE | Halve Nordstream nodig voor vullen voorraden

Samenvatting:

• Nieuw, kort koudefront in aantocht
• Kernreactor Tihange 2 stilgelegd na 30 jaar
• Gasleveringen Algerije en Rusland omhoog
• Doel gasvoorraden ruimschoots gehaald
• Emissierechtenprijs knalt door €90-grens

Halve Nordstream nodig voor vullen voorraden

Prijsontwikkeling gas en elektriciteit

Na de dalingen van eind vorige week krabbelden zowel de gas- als elektriciteitsprijzen weer op deze week nadat de weersverwachtingen lagere temperaturen en windsnelheden lieten zien. Week-op-week staat gas t/m Q1’24 iets boven het prijsniveau van vorige week. De jaarcontracten 2024 en 2025 zijn procentueel het hardst gestegen. Bij elektriciteit waren er over de hele linie opwaartse lijnen zichtbaar; alle tijdvakken van Q2’23 t/m kalenderjaar’26 stonden deze woensdag vijf tot tien procent hoger dan een week geleden. Dit leidde tot een betere WKK spark spread, en de warmtekosten voor de komende vier kwartalen zijn flink gedaald. De oorzaak hiervan moet vooral gezocht worden in de gestegen emissierechtenprijs, daarover later meer.

Belgische kernreactor definitief dicht
Engie Electrabel meldde dinsdagavond dat de kernreactor Tihange 2 om 22.45 uur definitief is stilgelegd. Voor Doel 4 en Tihange 3 was sluiting in 2025 beoogd, maar de Belgische regering en Engie Electrabel hebben recent afgesproken dat deze centrales nog tot 2035 operationeel mogen blijven. België was in 2022 voor bijna 50% afhankelijk van kerncentrales voor de opwekking van elektriciteit, en dat percentage wordt de komende jaren verder teruggeschroefd.

Ook Duitsland is flink aan het schrappen in het operationele kernenergievermogen. Daardoor moeten met name gas- en kolencentrales bijspringen als aanvulling op het steeds groter wordende aandeel zon en wind. De Heilbronn-kolencentrale à 778 MW staat sinds begin van deze week in storing en wordt pas op 14 april terug verwacht. In Nederland zijn er ook werkzaamheden aan o.a. de Sloecentrale (435 MW, tot 03-02), Maasvlakte 3-centrale (1070 MW, tot 12-02) en Claus C-centrale (435 MW, tot 12-04).

LNG-nieuws
De drijvende LNG-terminal in de Eemshaven is nog steeds niet volledig beschikbaar. Door uitgelopen werkzaamheden aan de nabijgelegen gascentrale kan er geen hervergassing plaatsvinden. Van 6 februari tot het einde van de maand zou de terminal op een derde van de totale capaciteit moeten kunnen draaien. Op 13 februari wordt een levering van Amerikaans LNG verwacht. Bij de Gate-terminal staan maar liefst negen aankomsten op stapel tot 13 februari. De afgelopen week heeft Gate ook al vijf tankers mogen verwelkomen. In Duitsland komen de LNG-flows ook langzaam op gang. Dinsdag ontving Wilhelmshaven een lading uit Angola en de komende week worden er twee tankers uit de VS verwacht die aanmeren bij Lubmin en Wilhelmshaven. Er ligt ook een levering klaar voor de nieuwe Brunsbüttel-terminal, maar daar moeten nog de laatste technische puntjes op de i worden gezet voordat de lading gelost kan worden. Verder staan er voor Groot-Brittannië, België en Frankrijk respectievelijk tien, zes en negen aankomsten gepland in de komende twee weken. De LNG-productiefaciliteit in Freeport (VS) hoopt medio februari de eerste tanker weer te kunnen laden, maar diverse instanties moeten nog goedkeuring geven voordat de fabriek weer het stempel ‘veilig’ krijgt. Marktkenners verwachten dat de terminal eind maart weer op volle toeren draait.

Gasleveringen uit Algerije en Rusland opgevoerd
De laatste weken liepen de gasleveringen vanuit Algerijnse en Russische pijpleidingen langzaam iets terug. Dat had waarschijnlijk te maken met de manier waarop de contracten met deze partijen gestructureerd zijn. Afnemers betalen de gemiddelde prijs van de voorgaande maand voor die leveringen. In januari was de spotprijs veel lager dan de gemiddelde decemberprijs, waardoor het aantrekkelijker was om spotgas (Noorwegen/LNG) te kopen. Nu februari begonnen is, is het verschil veel kleiner tussen de huidige en de vorige maand. Daardoor liepen de dagelijkse gasnominaties op 1 februari gelijk aanzienlijk op: dag-op-dag 47% meer uit Algerije en 21% meer uit Rusland.

Doel gasvoorraden ruimschoots gehaald
De EU heeft hun deelstaten specifieke doelen opgelegd voor de vulgraden van de gasvoorraden op verschillende punten in het jaar. Voor 1 februari 2023 was een minimale vulgraad van 45% afgegeven. De voorraden zijn momenteel nog voor ca. 70% gevuld, waarmee het doel dus ruimschoots gehaald is. Analysebureau ICIS heeft becijferd dat de gasvoorraden op 62% uitkomen aan het einde van de gaswinter (31-03-2023) als de onttrekking zich net zo ontwikkelt als de afgelopen maanden. Mochten feb’23 en mrt’23 kouder uitvallen dan okt’22 en nov’22 dan zal de vulgraad enkele procenten lager uitvallen. De kans dat de Europese bergingen onder 50% vallen deze winter is erg klein. Als de voorraden inderdaad op 62% hun laagste punt dit jaar bereiken, dan is er 26,8 miljard m3 nodig om de voorraden weer naar 90% te vullen op 01-11-2023. Dat is ongeveer de helft van de jaarcapaciteit van de deels geëxplodeerde Nordstream-pijpleiding. Ter vergelijking: tussen 18-03-2022 (laagste vulgraad 2022) en 13-11-2022 (hoogste vulgraad 2022) is er 72,6 miljard m3 in de voorraden gestopt. Dat gebeurde uiteraard wel tegen astronomisch hoge prijzen.

Terugblik korte termijn

Het weerbeeld wisselde sterk de afgelopen week. Van vrij frisse, windstille dagen naar relatief warme en onstuimige omstandigheden. Dat zagen we ook terug in de EPEX-prijzen, waarbij de gemiddelde dagprijs fluctueerde van iets meer dan 100 €/MWh naar ruim 165 €/MWh. Ook op uurniveau waren de verschillen groot: de eerste uren op maandag noteerden prijzen rond 0 €/MWh terwijl dinsdagavond de 200 €/MWh werd aangetikt. Tennet heeft woensdag 25 januari voor het laatst noodvermogen afgeroepen, sindsdien houden de onbalansprijzen zich redelijk rustig met alleen enkele korte prijspieken.
De daggasprijs beweegt beperkt de laatste dagen. Een kort koudefront vanaf eind volgende week laat de prijs al iets oplopen, maar week-op-week zijn het prijsbewegingen van ‘slechts’ enkele centen. Een paar jaar geleden zouden dit enorme prijsschokken zijn geweest, maar inmiddels zijn dit relatief kleine prijsrimpelingen geworden.

Terugblik emissierechten, kolen en olie

Bij emissierechten werd woensdag de hoogste slotprijs sinds 19 augustus genoteerd. Sinds het begin van het jaar bewoog het dec’23-contract hoofdzakelijk tussen 80 en 90 €/ton, maar dinsdag werd dat weerstandsniveau doorbroken. Woensdagmiddag stond de prijs zelfs even op 97,5 €/ton, maar in de loop van de middag kabbelde het weer omlaag naar 95 €/ton. Er is fundamenteel enige opwaartse druk door de koudere weersverwachting, maar de verklaring voor de stijgende EUA-prijs wordt vooral gezocht aan de technische kant. Het decembercontract bevond zich al enige tijd in een opwaarts trendkanaal en is nu door een ‘glazen plafond’ heen gebroken. Het volgende plafond wordt op 103 €/ton ingeschat.

De kou in het weerbericht trok de kolenprijs deze woensdag weer omhoog, na enkele dagen rond 145 $/ton (kalenderjaar’24) te hebben gehandeld. Woensdagmiddag werd er rond 155 $/ton gehandeld. De kolenvoorraden staan ruim boven het langjarig gemiddelde, maar de verwachting is dat er flink ‘gesnoept’ gaat worden van deze voorraden zolang de winstgevendheid voor kolencentrales hoger ligt dan voor gascentrales. En dat betekent dat de kolenvoorraden richting komende winter weer verder aangevuld moeten worden.

Sinds medio januari beweegt de olieprijs rond 85 $/vat. Op 5 februari gaat het EU-verbod in op import van Russische olieproducten, maar de markt lijkt zich hier niet al te veel zorgen om te maken. Rusland kan via allerlei omwegen alternatieve afzetmarkten vinden voor hun producten en het is vervolgens vrijwel onmogelijk om te voorkomen dat die producten via die omwegen alsnog in Europa belanden. Woensdag einde dag daalde de prijs naar 83 $/vat na berichten over toegenomen olievoorraden in de VS en de OPEC-vergadering waarin werd besloten om de productie op het huidige niveau te laten.

Vooruitblik

De Aziatische en Europese gasprijzen blijven om elkaar heen bewegen, waardoor er nog geen duidelijke ‘pull’ is richting Azië. Zeker voor Amerikaanse LNG-producenten weegt de langere reis voorlopig niet op tegen de iets hogere prijs aldaar. Zoals gezegd staan er bij de Europese terminals tientallen aanlandingen gepland voor de komende twee weken. De lagere temperaturen vanaf volgend weekend zullen de gasvraag aanjagen, maar dit is niet ongewoon voor de tijd van het jaar. Er gaat een beperkt prijsopdrijvend effect van uit op de gasprijzen, maar zo lang de vrieskou niet doortrekt naar maart is dit waarschijnlijk van korte duur. Tegelijk met het koudefront valt ook de wind grotendeels weg. Dat stuwt de verwachtingen van de gemiddelde EPEX-prijzen voor volgende week omhoog naar 160 €/MWh.

Een potentieel risico voor komende zomer is het onderhoud aan de Noorse gasvelden en -installaties. In 2022 zijn veel werkzaamheden uitgesteld op verzoek van de EU, zodat de Noorse export op peil bleef terwijl het Russische pijpleidinggas steeds verder terugliep. Die werkzaamheden moeten nu ingehaald worden, waardoor met name in mei/juni en augustus/september honderden miljoenen kubieke meters gas minder geleverd worden. De exacte planning wordt na de winter duidelijk.

Bekijk de marktvisie van vorige keer