MARKTVISIE | Gas- en elektriciteitsprijzen zakken weg na wegebben kou

Samenvatting:

• Gasvoorraden lopen minder hard leeg
• LNG-terminal Wilhelmshaven geopend
• Akkoord bereikt over Europees prijsplafond
• Vanaf 3 januari weer termijnhandel gas en elektriciteit

Gas- en elektriciteitsprijzen zakken weg na wegebben kou

Laatste handelsdagen
Vorige week was de laatste handelsdag voor elektriciteit. De hierboven genoemde elektriciteitsprijzen d.d. 21 december zijn daarom ook indicatief en tot stand gekomen op basis van zeer lage handelsvolumes. Deze donderdag was de laatste handelsdag voor gas. Vanaf dinsdag 3 januari kan er naar verwachting weer gehandeld worden voor gas en elektriciteit.

Lagere gasvraag
De kortetermijnprijzen op de gasmarkt stonden deze week in het teken van hogere temperaturen en hogere windsnelheden. De daggasprijs zakte donderdag onder 100 €ct/m3, bijna 40 €ct/m3 lager dan een week eerder. Dit had alles te maken met de gemiddelde etmaaltemperatuur die deze dinsdag ruim 14 graden hoger lag dan een week eerder. Voorlopig blijft de maximumtemperatuur boven het seizoensgemiddelde hangen waardoor er een beperkt beroep gedaan wordt op de gasvoorraden. De Europese onttrekkingsgraad is inmiddels bijna gehalveerd t.o.v. een week geleden, van 8600 GWh/dag naar 4400 GWh/dag. Op dit moment zijn de EU-voorraden nog voor ca. 82,5% gevuld, waarbij Nederland op ca. 77,5% staat en Duitsland op 86,5%. Als verdere kou voorlopig uitblijft, dan zorgt dat voor een lagere gasvraag deze zomer om de voorraden weer te vullen.

Gasprijzen flink gedaald
Als we de gasprijzen van vorige week woensdagmiddag vergeleken met de prijzenset van deze woensdagmiddag dan zien we dat alle tijdvakken t/m Q1’24 ruim 20% gedaald zijn. Ook de jaarcontracten 2024 en 2025 zijn fors gedaald. Afgelopen zaterdag is de nieuwe drijvende LNG-terminal bij Wilhelmshaven (Duitsland) feestelijk geopend. Op 2 januari wordt daar de eerste gevulde LNG-tanker verwacht. De versterkt het vertrouwen in de markt dat de LNG-importcapaciteit steeds minder een bottleneck wordt om Russisch gas te vervangen.

Dinsdagmiddag vlogen de kortetermijnprijzen plots met 10 €ct/m3 omhoog na berichten over een explosie en een daaropvolgende brand bij de Russische pijpleiding die gas richting Oekraïne vervoert. De prijzen zakten echter al vrij snel weer terug nadat Gazprom aangaf dat het gas omgeleid werd via een parallelle pijpleiding die niet aangetast was door de brand. De dagelijkse nominatie op deze route blijft stabiel rond 42 miljoen m3/dag.

Europees gasprijsplafond
Begin deze week heeft de Europese Commissie akkoord bereikt over het instellen van een prijsplafond voor gas. Het prijsplafond treedt alleen in werking als aan een serie randvoorwaarden is voldaan. De prijs van het voorste maandcontract op de TTF-markt moet minimaal drie dagen boven 180 €/MWh uitkomen en moet tegelijkertijd minimaal 35 €/MWh hoger liggen dan een nog nader te bepalen LNG-referentieprijs.

Mitsen en maren
Er kan vanaf 15 februari 2023 een beroep worden gedaan op dit zogenaamde marktcorrectiemechanisme en als dit mechanisme geactiveerd wordt dan geldt het voor minimaal twintig dagen. De Europese Commissie kan het mechanisme eventueel eerder deactiveren op het moment dat het prijsplafond ‘ongewenste effecten’ veroorzaakt. Bijvoorbeeld als de Europese leveringszekerheid in gevaar dreigt te komen of als de gasvraag te veel toeneemt. Zodra het prijsplafond geactiveerd is mag er op de voorste drie maandcontracten en het voorste jaarcontract geen order meer worden gedaan op de Europese gasmarkten die meer dan 35 €/MWh boven de LNG-referentieprijs ligt. De EC kan specifieke gasmarkten uitsluiten van deze maatregel als ze dat nodig achten.

Verschillende analisten en handelaren hebben hun twijfels geuit over de effectiviteit van het prijsplafond en waarschuwen dat dit zelfs averechts kan werken. Zij zien de gasprijsontwikkeling van het afgelopen jaar als een direct gevolg van een verstoring in de vraag-aanbod-balans en dit prijsplafond verandert daar niets aan. Er zijn bovendien meerdere manieren om het prijsplafond te omzeilen, bijvoorbeeld door het gas niet via officiële beurzen te verhandelen of door andere beurzen op te zoeken (zoals de Britse NBP-markt, die niet onder EU-toezicht staat). De kans is aanwezig dat deze Europese maatregelen ervoor zorgen dat de handelsvolumes op de TTF-markt opdrogen en dat de prijsvolatiliteit alleen maar toeneemt.

Terugblik EPEX- en onbalansprijzen

Het warmere weerbeeld en de toegenomen windkracht hebben ook hun effect gehad op de EPEX- en onbalansprijzen. De uurprijzen kwamen vorige week vrijdag nog boven 500 €/MWh uit en de gemiddelde dagprijs was met ruim 400 €/MWh ook fors te noemen. Deze week bewogen de uurprijzen hoofdzakelijk tussen 100 en 300 €/MWh en de gemiddelde dagprijs kwam tussen 200 en 250 €/MWh uit.

Tennet had t/m zondag de nodige problemen om het elektriciteitsnet in balans te houden door de windstille en koude weersomstandigheden. Zondag is er bijvoorbeeld drie keer noodvermogen afgeroepen, o.a. van 10.15 tot 13.01 uur. Vanaf maandag zijn de onbalansprijzen veel rustiger en zien we incidentele prijspieken op met name de vroege ochtend en late middag. De COBRA-kabel tussen Nederland en Denemarken is sinds kort weer operationeel, maar de NorNed-kabel tussen Nederland en Noorwegen blijft tot eind volgend jaar beperkt beschikbaar (620 MW van 700 MW).

Terugblik emissierechten en steenkool

De olieprijs dook begin december onder 85 $/vat en blijft de laatste weken bewegen in een bandbreedte tussen 75 en 85 $/vat. Inflatieberichten en coronaversoepelingen in China vechten om de aandacht en houden de prijzen relatief stabiel.
Nu de kou weer weg is uit Noordwest-Europa halen de steenkoolprijzen ook even adem. Het 2024-contract stond twee weken terug nog op 250 $/vat, maar was deze woensdag weggezakt naar 188 $/vat. De voorraden zijn goed op orde en de vraag is laag voor de tijd van het jaar.
De emissierechtenprijs staat vanaf begin december rond 90 €/ton. Afgelopen zondag bereikte de Europese Commissie akkoord over hervorming van het EUA-systeem, maar dit lag grotendeels in lijn met wat de markt al verwachtte. De gratis EUA-rechten verdwijnen in 2034, als ook de CO2-grenstaks voor bepaalde producten van buiten de EU volledig ingevoerd is. 

Vooruitblik: 

De termijnhandel ligt stil tot 3 januari, maar de dagmarkten blijven uiteraard gewoon doorgaan. Zoals gezegd geven de weersverwachtingen weinig reden tot prijsstijgingen, met bovengemiddelde temperaturen en een stevige (zuid)westenwind tot het einde van het jaar.

Er blijft volop LNG onze kant op komen. De Eemshaven- en Gateterminal verwachten tot het einde van het jaar nog acht leveringen. In Groot-Brittannië staan 14 gevulde tankers op de planning.
De Aziatische gasprijzen staan voor het eerst in lange tijd hoger dan de Europese gasprijzen, voor vrijwel alle tijdvakken. Als dit enkele weken aanhoudt dan is de kans groot dat flexibele LNG-leveringen, met name uit Qatar en Rusland, steeds vaker richting Azië zullen varen.

Door de lagere energievraag in de kerstperiode en de stevige windsnelheden worden de EPEX-prijzen lager ingeschat dan deze week. Voor dit weekend wordt een gemiddelde uurprijs rond 125 €/MWh verwacht en na het weekend rond 150 €/MWh. Bij daggas is de verwachting dat de prijs tussen 90 en 95 €ct/m3 blijft bewegen.

Dit is de laatste marktvisie van het bewogen jaar 2022. De eerstvolgende marktvisie publiceren wij op 5 januari. Wij wensen u fijne feestdagen en een gezond en voorspoedig 2023.

Bekijk de marktvisie van vorige keer