Samenvatting:

• Geopolitiek risico werkt door in gasprijs
• Amerikaanse LNG-export neemt af
• 75 €/ton voorlopig plafond voor EUA’s
• Hoogste EPEX-uurprijs sinds 6 december ‘23

Prijsontwikkeling in de afgelopen 7 dagen: 

Cocktail aan prijsopdrijvende factoren deze week

Marktontwikkelingen

Na een relatief rustige periode hebben de verschillende energiemarkten de weg omhoog weer ingeslagen. Een veelvoud aan prijsopdrijvende factoren beïnvloedde vooral de gasmarkt, waarna de emissierechten- en elektriciteitsmarkt ook volgden. Woensdag volgde een neerwaartse correctie, wat wellicht aangeeft dat de prijzen te ver naar boven waren doorgeschoten t.o.v. de daadwerkelijke vraag/aanbod-situatie. Eind vorige week zorgden de Russische aanvallen op de Oekraïense energie-infrastructuur al voor nervositeit op de markten. Diverse Europese netbeheerders gaven aan paraat te staan als Oekraïne te kampen zou krijgen met acute stroomtekorten. De aanvallen op de gasbergingen hebben uiteindelijk geen impact gehad op de gasvoorraden zelf, maar zorgen er potentieel wel voor dat West-Europese partijen er minder happig op zijn om hun gas in de Oekraïense cavernes onder te brengen.

Midden-Oosten
Verdere escalatie van het conflict in het Midden-Oosten hangt ook boven de markt. Vanuit fundamenteel oogpunt ligt er risico bij de Iraanse olieproductie en de doorvoer van LNG via de Straat van Hormuz. Circa 20% van de wereldwijde LNG-export vindt plaats via de Straat van Hormuz, met name richting landen als China, Japan, India en Zuid-Korea. Eventuele beperkingen in LNG-transport zouden voor een krappere markt en dus grotere concurrentie zorgen. De kans hierop wordt als vrij klein ingeschat, maar dergelijke geruchten zorgen wel voor onrust.

Gas-export
Daarnaast is de LNG-productie bij verschillende Amerikaanse LNG-terminals deze maand plots flink afgenomen. Door het gebrek aan transparantie vanuit de operators is het gissen naar de oorzaken. Bij de LNG-fabriek in Freeport was al bekend dat twee derde van de installatie stil lag vanwege onderhoud, maar nu lijkt ook het laatste stukje beschikbare capaciteit uitgevallen te zijn. Deze woensdag liet de Amerikaanse LNG-productie weer tekenen van herstel zien. Deze week werd ook een forse hap uit de Noorse gas-export genomen door problemen bij o.a. Aasta Hansteen en Nyhamna. Hierdoor viel er enkele dagen ca. 60 miljoen m3/dag weg aan Noorse productie. Inmiddels zijn de grootste problemen verholpen, maar door gepland onderhoud blijft de export rond 330 miljoen m3/dag hangen.

April-kou
Ten slotte speelt mee wat iedereen wel gemerkt heeft; het is fris voor de tijd van het jaar. De maximumtemperatuur ligt de afgelopen dagen zo’n vier à vijf graden onder het langjarig gemiddelde. Dit lijkt tot zeker eind volgende week het geval te blijven. Daarnaast is ook de windkracht flink afgenomen en de zon laat zich minder zien. Dit zorgt ervoor dat gas- en kolencentrales harder moeten draaien.

Terugblik prijsontwikkeling gas en elektriciteit

Ondanks de lagere (industriële) gasvraag en gunstige stand van de gasvoorraden heeft de hierboven genoemde ‘bullish’ cocktail voor stevige prijsstijgingen gezorgd. De daggasprijs is opgelopen naar 31 €ct/m3, terwijl die begin april nog rond 25 €ct/m3 stond. Dit werkt ook door in de EPEX-prijzen. In combinatie met lage zon- en windproductie werd de hoogste uurprijs van het jaar genoteerd: 169,9 €/MWh op woensdag tussen 20.00 en 21.00 uur. Dit staat in schril contrast met de EPEX-prijzen die we afgelopen weekend nog zagen. Op de zon-uren, grofweg tussen 08.00 en 19.00 uur, kwam de gemiddelde prijs op minus 13 €/MWh uit. De duurdere uren op zondagavond trokken het weekendgemiddelde omhoog naar ca. plus 15 €/MWh.

Ook de termijnprijzen staan week-op-week stevig hoger. De gasprijzen tot eind 2025 waren deze woensdagmiddag 10 tot 15% opgelopen t.o.v. een week eerder. Het jaarcontract 2026 stond ca. 5% hoger terwijl 2027 en 2028 nagenoeg gelijk zijn gebleven. Dit geeft aan dat de eerder beschreven prijsopdrijvende factoren als relatief kortdurend worden ervaren en geen langetermijneffect zullen hebben op de vraag en/of het aanbod van gas en elektriciteit. De gasprijzen staan nu opvallend genoeg vrijwel exact op hetzelfde niveau als op de eerste handelsdag van 2024.
De elektriciteitsmarkt volgt de gasmarkt voor de contracten tot eind 2025. Op de periodes daarna zien we de hogere emissierechtenprijs doorwerken, en daar stijgt de elektriciteitsprijs aanmerkelijk harder dan de gasprijs.

Ontwikkeling emissierechtenprijs
Ook de emissierechtenmarkt zit midden in een zeer onstuimige periode. Eind februari zakte de prijs nog weg naar ca. 50 €/ton toen de industriële vraag laag bleef en stevige wind i.c.m. hoge temperaturen zorgden voor minder behoefte aan emissierechten (EUA’s). Tegelijkertijd met de gasprijs steeg eind vorige week echter de EUA-prijs ook fors. Er werd deze week zelfs tegen de 75 €/ton gehandeld. Deze woensdag zakte de prijs weer weg naar 70 €/ton. Een deel is te verklaren door fundamentele analyse; het is kouder dan eerder verwacht werd en de windproductie voor de komende weken is naar beneden bijgesteld. Hierdoor springen gas- en kolencentrales bij, en de uitbaters daarvan moeten de CO₂-uitstoot afdekken met emissierechten. De rest is te verklaren door technische analyse; bij dalende prijzen gaan handelaren en speculanten vaak ‘short’ zitten. Zodra de prijs weer stijgt, sluiten ze de short-positie door weer EUA’s te kopen. Als genoeg partijen dit doen, dan kan je in een ‘short squeeze’ terecht komen, waardoor de prijs versneld stijgt. De prijsdalingen van woensdag geven een indicatie dat 75 €/ton voorlopig als plafond wordt gezien.

Vooruitblik

Tot 28 april worden er negen LNG-tankers verwacht bij de Nederlandse terminals. Gezien de relatief grote gasvoorraden van Nederland en onze buurlanden blijft het vloeibare gas deze kant op komen. In Groot-Brittannië is dit bijvoorbeeld niet het geval en daar zien we de LNG-aanlandingen stevig teruglopen. Een bijkomend effect van de opgelopen gasprijzen is dat Europa weer competitiever wordt t.o.v. Azië voor LNG-importen.

De weersverwachting voor de komende weken ziet er betrekkelijk stabiel uit; temperaturen ruim onder het langjarig gemiddelde, in combinatie met een beetje wind en een redelijk wat zon. Alleen deze vrijdag wordt er nog echt veel wind voorspeld. Het weer lijkt dus niet voor grote verschuivingen te gaan zorgen in de daggas- en EPEX-prijsvorming. Stabilisering van de Noorse gas-export en toename van de Amerikaanse LNG-export geven mogelijk ruimte omlaag op de termijnprijzen. Volledige de-escalatie op het geopolitieke toneel lijkt niet waarschijnlijk op de korte termijn, waardoor de prijzen een risicopremie blijven bevatten. Verdere escalatie kan de prijzen nog een verdere duw omhoog geven.

Lees de vorige marktvisie