MARKTVISIE | Afgelopen week in het teken van actie en reactie rondom sancties

Samenvatting: actie en reactie rondom sancties

• Gazprom stopt de levering van diverse kleine gascontracten
• NordStream gasflow was slechts 1 dag verminderd
• Gasmarkt lijkt dit goed op te kunnen vangen, korte termijnprijzen dalen weer
• Termijnprijzen elektriciteit juist hoger door oplopende steenkool en emissierechten
• Zesde Europese sanctiepakket raakt voornamelijk de Russische olie-export

Terugblik gas: TTF gasprijzen: markt opgeschrikt door beëindiging gaslevering Gazprom aan Gasterra

Afgelopen maandag aan het eind van de middag werd de markt opgeschrikt door het bericht dat Gazprom het laatste langetermijncontract met Gasterra vroegtijdig heeft beëindigd. Als reden werd aangedragen dat Gasterra weigert om het gas in roebels te willen betalen. Gasterra heeft het resterende volume van 2 miljard m3 voor de komende vier maanden elders in de markt kunnen vastleggen. Verder kwam het bericht dat kleine contracten in Denemarken en Duitsland (respectievelijk 1,9 en 1,2 miljard m3 per jaar) ook niet worden uitgediend. Zolang het geen grote gascontracten betreft, blijft het bij speldenprikken die de markt goed lijkt op te vangen.

De gasprijs reageerde in eerste instantie wel met een stijging over de hele linie. Ook door de onzekerheid wat er gaat gebeuren met de nog grote lopende contracten in bijvoorbeeld Duitsland, Italië en Frankrijk. Hierdoor stegen de termijnprijzen van zowel gas als elektriciteit maandag aan het einde van de middag, maar ook dinsdagochtend met 1-2 €/MWh.

Gevolgen beperkt, gasprijs 3^e kwartaal zelfs lager

Ondanks dat de schrik er even inzat, lijken de gevolgen van het stoppen van de gaslevering van de kleinere contracten beperkt. De genoemde vermindering van 2 miljard m3 over vier maanden aan Gasterra is bijvoorbeeld omgerekend nog geen 20 miljoen m3 per dag. Op dinsdag 31 mei was er inderdaad zo’n 18 miljoen m3 minder via NordStream genomineerd. Echter vanaf woensdag 1 juni was de aanvoer weer terug rond het ‘oude’ niveau.
Dit gaf de markt woensdag bij opening direct een opluchting, wat resulteerde in een prijscorrectie naar beneden. Gas voor de het 3e kwartaal 2022 zakten woensdag weer onder de 90 €ct/m3 en sloot de dag zelfs op 85 €ct/m3. Dat is dus flink lager dan een week geleden.
De winterkwartalen (Q4-2022 en Q1-2023) liggen nog wel boven de 90 €ct/m3. Deze zijn dus minder gedaald en liggen redelijk in lijn met het prijsniveau van een week geleden.

Opvallend was wel dat de dagvooruit gasprijs voor afgelopen dinsdag en woensdag flink opliep. De dagen ervoor lag deze nog onder de 80 €ct/m. Terwijl deze voor dinsdag uitkwam op 85 €ct/m3 en woensdag zelfs ruim 88 €ct/m3. Dit had mede te maken met het aflopen van het termijncontract voor de maand juni. De maand juli was aan het begin van deze week al ruim 5 €ct/m3 hoger geprijsd dan juni.

Vulling gasvoorraden gaat gestaag door

De vulling van de gasopslagen ging afgelopen week ongestoord door. De Nederlandse voorraad nam gestaag met ruim 3 procentpunt toe naar bijna 40%. In Duitsland was de toename iets minder groot, maar de gemiddelde vulgraad is daar opgelopen naar 48,8%.

Terugblik elektriciteit, olie en emissierechten:

Stijging termijnprijzen

Voor de verdere jaren zijn de termijnprijzen voor gas sinds het begin van deze week verder gestegen. Jaarblok 2023 noteert bijna 5 €ct/m3 hoger en komt inmiddels ook in de buurt van de 80 €ct/m3, voornamelijk doordat de prijs voor zomermaanden van dat jaar hoger is geworden.
Voor de jaren daarna (2024 tot 2026) was de stijging minder groot, maar toch wel een plus van circa 1,5 €ct/m3 in een week tijd. Het termijncontract voor 2024 handelt momenteel rond de 60 €ct/m3. Jaarblok 2025 doet ruim 46 €ct/m3 en voor jaar 2026 wordt circa 34 €ct/m3 betaald.
Dit heeft mogelijk te maken de recente stijging van de olie- en steenkoolprijs. Het hele energiecomplex is namelijk krapper aan het worden als gevolg van de sancties tegen Rusland.

Olie: zesde Europese sanctie pakket treft Russische olie-export

De afgelopen dagen stonden verder in het teken van het zesde sanctiepakket dat de Europese Unie voorbereidt tegen Rusland. Dit keer zijn de pijlen er voornamelijk op gericht om de olie-inkomsten te raken. Er was weken aan interne onderhandelingen voor nodig om alle landen aan boord te krijgen. Het besluit komt erop neer dat er vanaf eind dit jaar geen Russische olie via de Europese zeehavens meer mag worden geïmporteerd. Tijdelijk mag nog wel olie via pijpleidingen naar de EU stromen. Dit om landen (zoals Hongarije, Tsjechië en Slowakije) tijd te geven om alternatieve leveranciers te vinden. Deze landen zijn namelijk al tientallen jaren afhankelijk van olie uit Rusland. Bovendien hebben deze landen geen zeehaven waardoor het lastiger is om alternatieven te vinden.
De olieprijs steeg aan het begin van deze week fors door. Brent olie kwam ruim boven de 120 $/vat uit en is behoorlijk volatiel. Sinds dinsdagavond is de olieprijs toch weer dalende. Donderdagochtend stond er nog 113 $/vat op het scherm. Dat is vergelijkbaar aan het niveau van een week geleden.

Emissierechten, steenkool en elektriciteit termijnprijzen in stijgende lijn

De termijnprijzen voor elektriciteit zijn in de afgelopen week flink opgelopen. De belangrijkste oorzaak is de stijging bij steenkool en emissierechten.
Steenkool zit eigenlijk vanaf medio maart al in een stijgende trend. De perikelen in de olie- en gasmarkt doen de vraag naar steenkool almaar toenemen. In de afgelopen twee en een halve maand is de prijs met ongeveer 50% gestegen. De frontmaand juli is in de afgelopen dagen ruim boven de 300 $/ton verhandeld. Jaarblok 2023 heeft op ruim 240 $/ton gehandeld.
Emissierechten kwamen de laatste handelsdagen van mei nog nauwelijks van hun plek en schommelden dicht rond de 84 €/ton. De start van de maand juni ging gepaard met een gestage stijging die de hele dag aanhield. Aan het einde van de handelsdag stond zelfs even de 87 €/ton op het scherm.
Vooral de baseloadprijzen van elektriciteit voor de komende jaren werden hierdoor beïnvloed. In een week tijd is jaarblok 2023 bijvoorbeeld gestegen van 182,5 naar 199 €/MWh. Maar ook jaarblok 2024 staat 6% hoger op 147 €/MWh.

Visie voor de komende week: 

In verband met Bank Holidays en Tweede Pinksterdag is er pas dinsdag 7 juni weer termijnhandel in gas en elektriciteit mogelijk. De dagvooruit gasprijs is tot en met aanstaande maandag al bekend. Tot en met zondag 5 juni is deze uitgekomen op 79,5 €ct/m3 en voor Tweede Pinksterdag is de daggasprijs 80,6 €ct/m3. Deze is dus weer bijna gedaald tot het niveau van vorige week.

De temperatuur loopt tot het weekend gestaag op en neemt de wind ook weer toe tot 3-4 Beaufort. Voor het komende lange weekend verwachten we dat de EPEX-spotprijzen weg zullen zakken en in de middag onder de 100 €/MWh uit zullen komen. Enkele negatieve uren valt ook dit weekend (en met name zaterdag) niet uit te sluiten.
Voor volgende week zullen de EPEX-spotprijzen in de ochtend- en avonduren waarschijnlijk tussen de 200 en 250 €/MWh uitkomen. In de afgelopen dagen is de baseloadprijs rond de 200 €/MWh geweest. Gezien de weersverwachting zal dat op de werkdagen van volgende week niet veel anders zijn.

Termijnprijzen voorlopig opwaarts gericht

Voor de lange termijn gas- en elektriciteitsprijzen komende week is er lastig richting te geven. De grondstofprijsontwikkeling is in de afgelopen dagen wisselend. De steenkoolprijs is nog altijd sterk, terwijl de olieprijs inmiddels neerwaarts is gecorrigeerd. Vanuit de EU is er nu meer duidelijkheid over wat de olie sancties precies in houden. Dit kan de overige markten wat lucht geven nu de onzekerheid voor een deel is verminderd. Vooralsnog is de trend voor termijnprijzen bij zowel gas als elektriciteit voor de verdere jaren sinds vorige week weer opwaarts gericht.

Bekijk de marktvisie van vorige keer