Marktvisie | Russische agressie tegen Oekraïne beheerst energiemarkten

Samenvatting:

• Prijsontwikkeling reflecteert niet de vrij gunstige vraag-aanbod balans van gas
• Spotprijzen elektriciteit afgelopen week laag en onbalans zeer onrustig door veel wind
• Spotprijzen elektriciteit zullen komende dagen fors omhoog lopen door rustiger en kouder weer
• Russische agressie tegen Oekraïne beheerst energiemarkten
• Lange termijnmarkten in hevige stress door conflict Oekraïne. Prijzen zijn veel hoger dan de kostprijs. Hier is geen voorspelling voor te geven.

Terugblik korte termijn: 

De vraag- en aanbodsituatie op de korte termijn gasmarkt zag er afgelopen week goed uit. Er waren tegenvallers door een uitval in de Noorse gasbewerkingsfabriek Nyhamna en 3 LNG schepen konden niet aanlanden bij Engelse terminals door de stormen, maar de markt raakte hier beslist niet van de leg. Daar was ook geen reden voor, want door het zachte en winderige weer was de gasvraag in heel Noordwest Europa laag. De aanvoer uit Rusland steeg wat, waardoor ook de onttrekking uit de gasvoorraden beperkt opliep. In Nederland de laatste dagen tot 47 mln m3 per dag tegen 26 mln m3 eind vorige week. Dat is heel beperkt. Momenteel is er in Nederland nog 3,2 mrd m3 gas in voorraad. Vorig jaar werd vanaf nu tot het laagste punt nog 1,8 mrd m3 gas onttrokken, kortom het is intussen wel zeker dat er deze winter geen gastekort optreedt. In Duitsland is de situatie nog gunstiger: daar zijn de voorraden intussen op hetzelfde peil als vorig jaar. De dagprijzen en de prijs voor de komende maanden daalde hierdoor. De LNG aanvoer is nog steeds goed, zo kwamen er deze week weer twee schepen aan bij de Gate terminal en 5 in de UK. De aanvoer van LNG lijkt wel wat af te vlakken, de toename zat vooral in januari.

Russische agressie veroorzaakt stress  

Vanaf dinsdag werd dit ruw verstoord door de Russische agressie richting Oekraïne, maar vooral door de sanctie van Duitsland om de goedkeuringsprocedure voor NordStream2 stil te zetten. Gevolg was dat de prijs opliep van 65 naar 85 ct/m3 gisteren. Na de inval van Rusland in Oekraïne van donderdagochtend is er zoveel stress in de markt dat de prijzen ruim 1 €/m3 noteren.

Veel wind geeft gemiddeld lage prijzen en onrustige onbalans

De dagvooruit- en intraday-markten elektriciteit worden momenteel beheerst door het weer. Tot en met vandaag leidde veel wind tot gemiddeld lage prijzen. De APX noteerde veruit de meeste uren tussen 100 en 220 €/MWh, behalve afgelopen zaterdag toen de prijs in een aantal uren naar nul zakte. Door de vele windstoten zijn de onbalansprijzen bijzonder beweeglijk, met doorlopend kortdurende feel uitslagen tussen -300 en +600 €/MWh. De tekorten en overschotten duurden zelden lang, zodat er lastig op te regelen was. Tennet heeft afgelopen week wel vaak noodvermogen moeten afroepen, viermaal opregelen en eenmaal afregelen. De prijzen voor noodvermogen zijn nog steeds hoog met 7,50 tot 20 €/MW,uur, waarbij doordeweeks opregelen het duurst is en in het weekend afregelen.

Terugblik lange termijn:

De lange termijnprijzen voor gas en elektriciteit reageerden vooral op de ontwikkelingen in en over Oekraïne. Deels een rechtstreekse reactie door de verwachtingen van de ingebruikname van NordStream2 en deels indirect door het effect van de grondstofprijzen. Het stopzetten van de goedkeuringsprocedure van NordStream2 leidde afgelopen dinsdag tot een felle prijsstijging op de termijnmarkten. De toenemende agressie van Rusland richting Oekraïne op donderdag maakte het nog erger waardoor de prijzen voor winter 2022 t/m 2025 naar recordniveau stegen.

Het is onduidelijk welk deel van de prijs veroorzaakt wordt door marktstress en welk deel realistisch is door de blijvende afhankelijkheid van LNG.  De Aziatische LNG prijzen worden duidelijk meegetrokken door de ontwikkelingen in Europa. Afgelopen nacht stegen de prijzen daar richting 90 ct/m3 voor de tijdvakken tot en met 1^e kwartaal 2023. Vorige week noteerde de prijzen daar nog rond 75 ct/m3. We zien vanochtend (donderdag) nog veel hogere prijzen op TTF, dit is duidelijk het gevolg van paniek.

Grondstofprijzen stijgen mee

De grondstofprijzen zijn ook sterk gestegen. De steenkool- en CO₂-emissieprijzen begonnen maandag al aan een gezamenlijke opmars. Voorheen leidde een hogere steenkoolprijs normaal tot een lagere CO₂-emissieprijs, omdat steenkool dan vervangen werd door gas en er dus minder emissies verwacht werden. De logica is tegenwoordig andersom: steenkool is zoveel goedkoper dan gas dat van vervanging geen sprake meer is. Een hogere steenkoolprijs betekent meer vraag en meer vraag betekent meer emissies. De prijs voor EUAs voor dec22 sloot gisteren op 94,5 €/ton (een week geleden nog 86) en de steenkoolprijs voor cal23 op 129 $/ton (was 107). De olieprijs zit al 2 maanden in een steady groeipad en is vanochtend door 100 $/vat gestegen voor de tijdvakken april en mei 2022.

Visie voor de komende week:

Gas en elektra korte termijn: 

Vanaf morgen verandert het weerbeeld: we krijgen rustiger en minder zacht weer. Het wordt zeker geen winter maar de ‘luxe’ van hoge temperaturen zijn we kwijt. Dit zou ook zonder de stress om Oekraïne tot een stijging van korte termijnprijzen gas leiden. Deze zou gezien de vraag-aanbod situatie echter beperkt zijn omdat de LNG vraag van Azië momenteel ook beperkt is. Maar de inval van Rusland in Oekraïne heeft natuurlijk alles veranderd. Er is enorme stress in de markt. Ondanks dat er geen reden is om te veronderstellen dat hiermee de vraag-aanbod situatie op gas op de korte termijn beïnvloed wordt, zijn de prijzen sterk opgelopen. Ieder nieuw bericht zal opnieuw tot felle prijsbeweging leiden.

De korte termijn elektriciteitsprijzen reageren uitsluitend op het weerbericht. De APX prijzen zullen in de komende dagen oplopen. Baseload voor dit weekend handelde gisteren op 193 €/MWh en voor komende week op 207 €/MWh. We zien dit prijsbeeld ook voor Duitsland en Frankrijk. De onbalans zal stabieler zijn. De overdaguren zullen waarschijnlijk minder stijgen doordat de productie uit zonnepanelen fors zal stijgen.

Gas en elektra lange termijn: 

De lange termijnprijzen gas en elektriciteit zullen ook fel reageren op ieder nieuwsbericht over Oekraïne. Daar is niets voorspelbaars aan. De huidige markt is uitsluitend geschikt voor partijen die iets moeten of die een kans hebben op handelswinst. Alle andere partijen hebben er niets te zoeken op dit moment.

Fundamenteel gezien weten we dat Europa nog minstens een jaar aan het infuus van LNG ligt. En LNG is veel duurder en kent hogere ketenemissies van CO₂ dan leidinggas. Maar wat een passende prijs is voor komende zomer en komende winter is volstrekt onduidelijk. Het is te hopen dat die passende prijs wel duidelijk wordt vanaf komende maart-april. Zonder dit inzicht wordt het wel heel lastig voor marktpartijen om beslissingen te nemen over de strategische aankoop van gas voor komend winterseizoen. De financiële risico’s die hier mee samenhangen zijn enorm.

Bekijk de marktvisie van vorige keer.

Meld je aan voor onze nieuwsbrief AgroUpdate

Ieder kwartaal brengen wij de AgroUpdate uit. Een digitale nieuwsbrief vol met interessante artikelen over de ontwikkelingen op de energiemarkten. Meld je hier aan.