MARKTVISIE | Prijzen bibberen omhoog na Noorse verstoringen

Samenvatting:

• Gasprijzen wispelturig
• Prijzen bibberen omhoog na Noorse verstoringen
• LNG-terminal Eemshaven maandag uit onderhoud
• Angst voor West-Europese ‘Dunkelflaute’ maandag
• EU overlegt dinsdag over gasprijsplafond
• Kolen- en emissierechtenprijzen in de lift

Terugblik korte termijn:

Gasprijzen wispelturig
Bij het vergelijken van het prijsvenster van deze woensdagmiddag (7-dec) met die van vorige week woensdag (30-nov) zien we dat de tijdvakken t/m Q1’24 licht zijn gedaald. De jaarcontracten 2024 en 2025 zijn 1 à 2 €ct/m3 opgelopen. Gedurende de week zagen we wel wilde prijsbewegingen van soms meer dan 15 €ct/m3 per dag. Het Q1’23-contract handelde grofweg tussen 130 en 150 €ct/m3. Nieuwsberichten over ongeplande productieverstoringen en lage(re) windkracht lieten de prijzen in de bovenkant van die bandbreedte bewegen. Signalen over LNG-aankomsten en verholpen verstoringen dreven de prijzen naar de onderkant van de bandbreedte. Donderdagochtend klommen alle 2023-prijzen naar een range tussen 150 en 160 €ct/m3, toen bleek dat er 44 miljoen m3/dag wegviel aan Noorse gasproductie. De operator Gassco kon nog niet zeggen wanneer deze verstoringen verholpen zijn. De daggasprijs stond afgelopen weekend nog rond 130 €ct/m3, maar was voor deze vrijdag opgelopen naar ruim 150 €ct/m3.

Grotere gasvraag door ‘Dunkelflaute’
Het koude en relatief windstille weer joeg de gasvraag flink omhoog deze week. Heel Noordwest-Europa heeft te maken met dezelfde weersomstandigheden, waardoor er volop een beroep wordt gedaan op de kolen- en gascentrales. Deze periode van korte, bewolkte dagen in combinatie met lage windsnelheden wordt ook wel ‘Dunkelflaute’ genoemd. De netbeheerder in de Duitse deelstaat Baden Württemberg riep woensdagmiddag op om het stroomverbruik tussen 14.00 en 15.00 uur te beperken omdat acute tekorten dreigden in de regio. Aanstaande maandag dreigt een spannende dag te worden voor diverse landelijke netbeheerders aangezien er een sombere, koude winter-werkdag verwacht wordt met bijzonder lage windproductie. Met name Frankrijk en Groot Brittannië zijn op dergelijke dagen gevoelig voor extreem hoge prijzen.

De vulgraad van de Europese gasvoorraden is week-op-week ca. 2% afgenomen en staat nu op 90%. In Nederland is dit nog ongeveer 86%, nadat op 13 november een hoogtepunt van 92% werd bereikt. Duitsland, met de grootste voorraden van Europa, staat rond 95%.

Vanwege onderhoud zijn er de laatste weken geen LNG-schepen aangekomen bij de Eemshaven-terminal. De verwachting is nu dat de werkzaamheden op 11 december zijn afgerond en dan staan er gelijk twee leveringen op stapel: één uit de VS en één uit Trinidad & Tobago. Vanaf januari moet de terminal op volle capaciteit draaien, met een totale importcapaciteit van 8 miljard m3/jaar. De Gate-terminal heeft op pakjesavond een gevulde LNG-tanker uit Noorwegen mogen ontvangen en afgelopen weekend twee ladingen uit de VS.

Potentiële aanpassingen gasprijsplafond
De Europese Commissie is voorafgaand aan de vergadering op 13 december druk aan het sleutelen aan het voorgenomen gasprijsplafond. Nadat het originele voorstel door meerdere leden als ‘grap’ was bestempeld, probeert voorzitter Tsjechië nu met een plan te komen dat op meer goedkeuring kan rekenen. De belangrijkste wijzigingen die nu in de wandelgangen worden genoemd:

• Het prijsplafond voor TTF-handel moet op 220 €/MWh komen te liggen i.p.v. 275 €/MWh
• Dit prijspeil hoeft ‘slechts’ vijf dagen op rij bereikt te worden i.p.v. tien dagen
• Het prijsverschil tussen de TTF-beurs en de LNG-markt moet in die periode hoger zijn dan 35 €/MWh i.p.v. 58 €/MWh om het prijsplafond in werking te laten treden
• De Aziatische LNG-markt wordt ook meegenomen als referentie voor LNG-prijzen
• Het prijsplafond wordt niet alleen op het voorste maandcontract (M+1) geplaatst, maar ook op M+2 en M+3

We verwachten hierover volgende week meer te kunnen melden.

Terugblik EPEX- en daggasprijzen:

Bovengemiddelde temperaturen in Q1?
De voorspellingen van Europees weerbureau Copernicus laten temperaturen boven het seizoensgemiddelde zien in het eerste kwartaal, maar de markt neemt hier een ‘eerst-zien-dan-geloven’-houding bij aan. Als de voorspellingen inderdaad uitkomen dan is er aanzienlijk neerwaarts potentieel voor de gasprijzen, aangezien de gasvoorraden dan ook relatief gezond de winter uit komen.

Dure kolen en emissierechten stuwen elektriciteitsprijzen

Vrijwel alle elektriciteitscontracten noteren deze week hoger dan vorige week. Bij de 2023-tijdvakken bleef het beperkt tot enkele procenten, maar Q1’24 en kalenderjaar 2024 stonden deze woensdagmiddag ruim 10% hoger dan vorige week woensdagmiddag. Dit wordt hoofdzakelijk gedreven door de oplopende kolen- en emissierechtenprijzen. Het 2024-contract voor steenkool is bijna 15 $/ton opgelopen en emissierechten zijn in anderhalve week tijd bijna 10 €/ton duurder geworden. De lage temperaturen en matige windsnelheden jaagt de vraag naar steenkool en dus ook de vraag naar emissierechten aan. De beschikbaarheid van Franse kerncentrales neemt langzaam toe, maar EdF loopt nog steeds ver achter op het geplande schema.

Dit werkte ook door in de EPEX-prijzen, die elke dag een gemiddelde prijs van meer dan 300 €/MWh noteerden. De uurprijzen zakten nauwelijks meer onder 250 €/MWh door de afwezigheid van significante windproductie. Aan het begin van de avond liepen de uurprijzen op richting 500 €/MWh.
De koude maar rustige weersomstandigheden zorgden voor weinig uitschieters bij de onbalansprijzen. Maandag t/m donderdag is er elke dag kortstondig noodvermogen afgeroepen in opregelende richting.

Prijsplafond Russische olie ingegaan
De olieprijs heeft relatief weinig invloed meer op de Europese gas- en elektriciteitsprijzen, maar voor olie-geïndexeerde LNG-contracten in Azië is de olieprijs wel degelijk van belang. Nadat de olieprijs begin november flirtte met de $100-grens zijn de prijzen gekelderd naar 80 $/vat. Dat is het laagste prijsniveau sinds eind januari. OPEC+ heeft recent besloten om de productie niet verder te beperken. Afgelopen maandag is de EU-importban ingegaan op Russische olie die per schip vervoerd wordt. Daarnaast hebben de G7-landen een prijsplafond van 60 $/vat afgesproken voor de import van Russische olie. Voor meer informatie over het importverbod en prijsplafond op Russische olie verwijzen wij je graag naar de laatste aflevering van Blik Op Olie en Gas, waarin Remco de Boer en Jilles van den Beukel in meer detail ingaan op deze maatregelen.

Verwachtingen voor komende weken: 

We hebben hierboven al een aantal zaken benoemd voor de vooruitblik waaronder de bijzonder krappe elektriciteitsmarkt as. maandag en de EU-vergadering as. dinsdag. De temperaturen en windsnelheden lijken weer iets op te lopen in de laatste twee weken van december wat mogelijk lucht geeft aan de gas- en elektriciteitsprijzen.

Gas voor volgende week stond woensdag einde dag rond 145 €ct/m3, maar liep donderdagochtend rap op met bijna 10 €ct/m3. Voor komende maandag worden de hoogste EPEX-prijzen van de week verwacht, wellicht zelfs een gemiddelde uurprijs van meer dan 400 €/MWh.
Naast de twee eerder genoemde LNG-leveringen op 11 december bij de Eemshaven-terminal worden er de komende twee weken ook nog zes tankers bij de Gate-terminal verwacht. De Aziatische gasprijzen liggen voor het komende kwartaal nog steeds flink lager dan de Europese evenknie, maar de prijzen voor de volgende drie winters liggen veel dichter bij elkaar. Europa gaat ook de komende jaren nog hogere prijzen nodig hebben dan Azië om flexibele LNG-leveringen aan te blijven trekken.

Bekijk de marktvisie van vorige keer