MARKTVISIE | Cocktail aan prijsopdrijvende factoren deze week
Samenvatting:
- Zes van de elf Groningse gaslocaties dicht
- Grillig prijsverloop rond overgang van gaswinter naar -zomer
- Koude start zomerseizoen geeft kortstondige prijsstijgingen
- Kortetermijnprijzen nog steeds in een dalende trend
- Verrassende olieproductieverlaging door OPEC+
- Elektriciteitsproductie uit zon breekt record (en dat al in april)
| Gas in eurocent/m3 | 29 mrt | 5 apr |
| TTF daggas | 42,1 | 46,5 |
| TTF mei ’23 | 41,7 | 43,5 |
| TTF jaar ’24 | 49,8 | 54,0 |
| TTF jaar ’25 | 42,1 | 45,8 |
| Elektra in euro/MWh | 29 mrt | 5 apr |
| OTC base mei ’23 | 103,7 | 109,6 |
| OTC peak ’24 | 138,3 | 147,5 |
| OTC base ’24 | 128,5 | 136,8 |
| OTC base ’25 | 119,0 | 129,5 |
Grillig prijsverloop rond overgang van gaswinter naar -zomer
Helft Groningse gasputten dicht
Eind vorige week kwam het bericht dat het kabinet heeft besloten om zes van de elf resterende locaties per direct te gaan sluiten. De overblijvende vijf locaties waar nu nog gas wordt gewonnen blijven op de waakvlamstand staan, om het voorgenomen gasvolume tot eind september te kunnen halen. In het huidige gasjaar (oktober 2022 t/m september 2023) is de doelstelling namelijk om in totaal 2,8 miljard m3 gas te winnen om aan de vraag te kunnen voldoen.
Over een definitieve sluiting van alle locaties is nog geen besluit. Vóór 1 oktober, de start van het nieuwe gasjaar, moet dit besluit wel zijn genomen.
Koude start van het zomerseizoen
De maand april is relatief koud van start gegaan. De eerste aprilweek lag de temperatuur enkele graden onder het langjarig seizoensgemiddelde. Bovendien stond er beduidend minder wind.
Dit zorgde ervoor dat de Nederlandse gasvraag begin deze week met ongeveer een kwart toenam tot ruim 100 miljoen m3 per dag.
Dat zorgde er vervolgens ook voor dat de gasopslagen in beperkte mate moesten bijspringen om aan de totale gasvraag te kunnen voldoen. Vergeleken met een week geleden is de gemiddelde vulgraad van de gasvoorraden met 58% overigens nauwelijks veranderd.
Forse prijsstijgingen bij gas gevolgd door daling
Bovenstaande factoren (sluiting gaslocaties, hogere verwachte gasvraag) gaven de gasprijzen afgelopen vrijdag (31 maart) en maandag (3 april) een flinke duw omhoog.
Bij gas zagen we over alle termijnen een flinke prijsstijging. Zo steeg de (huidige) frontmaand mei 2023 op maandag tot boven de 50 €ct/m3. Dat was een stijging van maar liefst 8 €ct/m3, ofwel bijna 20%. Deze stijging was ook voor de contracten tot en met Q1 2025 van toepassing. De verdere termijnen lieten een iets minder forse stijging zien. Maar het jaarcontract 2026 steeg toch ook met circa 10% naar circa 38 €ct/m3.
Het is mogelijk dat diverse marktpartijen afgelopen vrijdag nog hun posities moesten herschikken op de laatste handelsdag voor de contracten voor april, kwartaal 2 en de zomer. En dat partijen die anticipeerden op een verder daling hierdoor verrast werden, met een klassieke ‘short squeeze’ tot gevolg, waarbij deze laatsten ook moesten (terug)kopen om hun verliezen te beperken.
Dinsdag 4 april kwam er een bijgestelde weersverwachting. Daarin werd de temperatuur omhoog bijgesteld voor de tweede week van april. Inmiddels is een groot deel van de prijsstijging teniet gedaan.
Ook als we de prijstrend van de contracten voor de komende zomermaanden over een langere periode bezien, is er nog steeds sprake van een gestage daling. De tussentijdse prijspieken lopen minder ver omhoog en de het prijsniveau van de daaropvolgende daling is tot nu toe ook steeds naar een iets lager niveau. De verdere termijnen lijken daarentegen meer moeite te hebben om de dalende trend vast te houden.
Termijnprijzen elektriciteit volgen gas en emissierechten
De termijnprijzen van elektriciteit volgen de prijsontwikkelingen van gas. Procentueel gezien is de prijsbeweging ongeveer de helft van wat we bij gas zagen. De termijnen tot en met 2025 stegen bijvoorbeeld ongeveer 10%. Jaarcontract 2024 (basislast) sloot donderdag 30 maart nog op 130 €/MWh, maandagmiddag was dat ongeveer 144 €/MWh.
De daaropvolgende daling van de gasprijzen wordt voor een groot deel tegengewerkt door de aanhoudende prijsstijging van de emissierechten. Deze EUA’s zijn sinds dinsdag namelijk verder opgelopen. Het December 2023 contract tikte woensdagochtend de 98 €/ton weer aan en de psychologische 100 euro-grens komt toch weer in zicht.
Onverwachte productie beperking door OPEC+
De OPEC+ alliantie kondigde afgelopen weekend een onverwachte verdere olieproductiebeperking aan. Het nieuws betreft een verdere reductie van de huidige 2 miljoen naar ruim 3 miljoen vaten per dag. De verlaging moet per mei ingaan. Saoedi-Arabië zal de productie met een 0,5 miljoen vaten gaan inperken. Dit nieuws kwam juist op het moment dat de Verenigde Staten hadden aangekondigd om hun olievoorraden weer aan te willen vullen.
Maandagochtend schoten de prijzen van de belangrijkste oliereferenties zo’n zes dollar per vat omhoog. Brent van 80 naar 86 $/vat en WTI van 75 naar 81 $/vat. Inmiddels is er wel weer ongeveer $2 vanaf. Een stijgende olieprijs zal met name de zorgen omtrent de huidige hoge inflatie niet eenvoudig doen wegnemen.
Spotprijs ontwikkelingen
In de maand maart is het gemiddelde van de EPEX spot uurprijzen uitgekomen op 104,5 €/MWh. Het gemiddelde voor de pieklasturen (8-20u) is fractioneel hoger uitgekomen op 104,7 €/MWh. Dit komt vooral omdat in de laatste week van maart de elektriciteitsproductie uit wind en zon het uurprijsniveau behoorlijk drukte.
In de afgelopen dagen is de wind flink teruggevallen. Dat wordt echter in de middagen voor een groot deel gecompenseerd door de overvloedige zonneschijn. De gemiddelde basislast prijs voor de eerste 6 dagen van april is met 108,9 €/MWh nog wel iets hoger dan het maart-gemiddelde, maar voor de pieklasturen ligt het gemiddelde nog maar net boven de 100 €/MWh.
In de afgelopen maanden zijn er blijkbaar behoorlijk wat zonnepanelen geplaatst. Deze week is de opwekking uit zon volgens energieopwek.nl op het hoogste punt al drie dagen op rij meer dan 13 GW. Dat is een nieuw record. Ter vergelijking: in de zomermaanden van 2022 kwam de piek niet of nauwelijks boven de 12 GW uit. Voor de komende zomermaanden zal de alleen de elektriciteitsproductie uit zonnestroom op zonnige dagen de totale vraag regelmatig kunnen gaan overtreffen. Daardoor neemt ook de kans op negatieve uurprijzen verder toe.
Vooruitblik: hogere temperatuur verwacht
Voor het Paasweekend vermelden de weersmodellen een oplopende temperatuur voor het overgrote deel van Europa. Voor Nederland is het de verwachting dat de temperatuur weer enkele graden boven het langjarig gemiddelde zal uitkomen. Na het lange weekend lijkt het toch weer even wisselvalliger te worden, maar zal de windkracht ook weer toe te gaan nemen.
Al met al zal de gasvraag lager uit gaan vallen, waardoor de kortetermijnprijzen van gas weer daalruimte hebben.
Opvallend is ook dat de gasstroomrichting van de BBL-pijpleiding (tussen Groot-Brittannië en Nederland) per 1 april is omgekeerd. Na vier maanden van export, stroomt er sinds de start van het zomerseizoen weer gas naar Nederland toe.
De daggasprijs en de termijnprijzen voor de komende (zomer)maanden kunnen de 40 €ct/m3 weer op gaan zoeken. Temeer omdat er ook voor volgende week vier LNG-schepen bij de Gate-terminal gepland staan. Mogelijk dat er ook nog twee aan gaan meren in de Eemshaven.
In Frankrijk lijken bij de meeste LNG-terminals ook weer aanlandingen gepland te staan. Op dit moment wordt er alleen in Duinkerken gas ingevoed op het net. Deze terminal is van een andere operator dan de andere locaties in het westen en zuiden van het land.
Onzekere factor op de prijsvorming is welke impact het Noorse onderhoud zal gaan hebben. Vanaf de komende week zal het onderhoudsseizoen namelijk op gang gaan komen. Eind volgende week zal er volgens de planning van de Noorse operator Gassco ongeveer 50 miljoen m3 per dag minder capaciteit beschikbaar zijn. Dit zal de weken daarna verder oplopen naar 100 miljoen m3 per dag.
Bekijk de marktvisie van vorige keer
