MARKTVISIE | Cocktail aan prijsopdrijvende factoren deze week
De warmtemarkt in Nederland is sterk lokaal met warmteproducenten en -leveranciers die monopolistisch actief zijn in een specifiek gebied. Er bestaan geen handelsmarkten zoals in de gas- en elektriciteitssector. Twee pilots van AgroEnergy, dochteronderneming van Eneco, laten zien dat in de tuinbouw zo’n vraag- en aanbodmarkt opgezet kan worden en zelfs de warmteprijs naar beneden kan brengen.
Tuinders gebruiken nu nog veel aardgas om hun kassen te verwarmen, maar ook om CO2 te produceren voor het laten groeien van hun planten. De markt die nu wordt opgezet is bedoeld om warmte in te kopen. “Warmte speelt een belangrijke rol in de verduurzamingsopgave waar de glastuinbouw voor staat. Niet voor niets worden steeds meer glastuinbouwbedrijven aangesloten op warmtenetten. Het is dan ook niet meer dan logisch om warmte een eigen en reële waarde te geven, die niet gebaseerd is op de gasprijs”, zegt Edwin Valkenburg, ontwikkelaar warmteprojecten bij AgroEnergy.
Kostprijs
Het gaat om twee pilots met een virtuele markt op een gemeenschappelijk net in het tuindersgebied Oostland (Zuid-Holland), één uitgevoerd in januari dit jaar met zeven afnemers en drie aanbieders, en de ander uitgevoerd in mei met veertien afnemers en vier aanbieders. De deelnemers gaven telkens twee weken dagelijks aan hoeveel warmte zij wilden verkopen of kopen en tegen welke prijs. Op het punt waar vraag en aanbod samenkwamen werd een zogeheten settlementprijs bepaald. Tijdens de proefperiode werden in twee weken tijd verschillende weersomstandigheden en marktsituaties nagebootst om zo een goed beeld te krijgen van verschillende marktomstandigheden.
Valkenburg: “Telkens werd de beschikbare warmte gekocht tegen een prijs die lager was dan wat tuinders normaal zouden hebben betaald. Tuinders kopen nu aardgas of warmte in tegen een vaste prijs. Sommige tuinders beschikken ook over een eigen warmtekrachtkoppeling (WKK). De fictieve dagmarkt liet zien dat de warmtekostprijs vaak lager lag, ook voor tuinders met een WKK die nog extra warmte moesten inkopen. We hebben het dan over een tarief dat ligt rond de €4 à €5 per GJ.”
“De tuinbouwsector is uitermate geschikt om ervaring op te doen met het verhandelen van warmte tussen aanbieders en afnemers. Tuinders zijn heel erg bezig met hun warmtevraag en hebben ervaring met het inkopen van elektriciteit en gas”, zegt Valkenburg. Of iets soortgelijks ook te ontwikkelen is voor de consumentenmarkt vindt Valkenburg moeilijk te zeggen. “Het is eigenlijk nog te vroeg om het daarover te hebben, en dit concept valt niet te kopiëren, dan zouden consumenten individueel op een warmtemarkt actief moeten zijn. Bij de dagmarkt voor tuinbouw zijn de proeven geslaagd, maar moeten we ook nog veel stappen zetten.”
Macht
Van tevoren was AgroEnergy bang dat de grootste warmteproducent die meedeed aan de pilot alle macht naar zich toe zou trekken, vertelt Valkenburg. “Maar dat bleek niet zo te zijn. Er deden kleine producenten mee, bijvoorbeeld tuinders met hun eigen warmtebron, maar er zat ook één grote speler tussen. Die liet tegen de verwachting in ook ruimte voor de kleintjes om hun warmte te verkopen. Of dat in de echte situatie ook zo gaat zijn moeten we natuurlijk bezien, maar in de fictieve markt bleek de grootste warmteproducent geen misbruik te willen maken van zijn dominante positie.” Valkenburg wil niet zeggen welke partijen mee hebben gedaan aan de pilots, maar zegt dat het gaat om een onafhankelijke partij, die er geen specifiek belang bij heeft om de proef te laten slagen.
“Tuinders die mee hebben gedaan aan de pilots zijn enthousiast, maar wat ze lastig vonden is om per dag te bepalen waar ze staan en hoeveel er ingekocht moet worden. In de volgende fase willen we een mogelijkheid ontwikkelen tot het inkopen van warmte van een aanbieder naar keuze voor een langere termijn, bijvoorbeeld een paar maanden of jaren”, aldus Valkenburg.
Volgens AgroEnergy heeft het merendeel van de deelnemende partijen aan de pilots aangegeven ook mee te willen doen bij het opzetten van een echte handelsmarkt in het Oostland. Valkenburg: “In 2021 moet het operationeel zijn.”
Dit artikel verscheen eerder op Energeia.
