MARKTVISIE | Heftige schommelingen dagmarkt na drieseizoenenweek

Samenvatting:

• Twee negatieve uurprijzen afgelopen maandag
• Heftige schommelingen: prijsstijging direct weer gevolgd door prijsdaling
• Stakingen LNG-terminals Frankrijk duren voort
• Nederlandse gasbergingen maandag iets gevuld
• Olie- en emissierechtenprijs net als aandelenbeurzen onderuit

Rustige week?

Bij het bekijken van de prijstabellen is de eerste conclusie dat de prijzen voor gas en elektriciteit week-op-week niet veel veranderd zijn. Dat vertelt echter bij lange na niet het hele verhaal. Met name vrijdag en maandag liepen de prijzen fors op na berichten uit Frankrijk over stakingen en nieuwe problemen met de kerncentrales. Daardoor stonden de prijzen voor de tijdvakken t/m Q1’24 maandagmiddag maar liefst 20 tot 25% hoger dan de donderdagmiddag ervoor. Bij gas vlogen ook de prijzen voor de verdere jaren 10 tot 15% omhoog en bij elektriciteit was dat 5 tot 15%.

De Franse stakingen leiden ertoe dat er geen LNG-tankers meer kunnen aanmeren, waardoor ook nauwelijks gas ingevoed kan worden op het nationale gasnet. De zogenaamde ‘send out’ was tot 5 maart nog ca. 100 miljoen m3/dag maar sindsdien is dit gekelderd naar ca. 1 miljoen m3/dag. De meeste LNG-tankers kiezen ervoor om de koers te verleggen naar andere Europese bestemmingen, maar er liggen ook tankers voor de Franse kust te wachten tot de stakingen voorbij zijn. De laatste berichten zijn dat de stakingen in ieder geval nog duren tot 21 maart.

Vorige week schreven we al over een scheur van 15 cm. in een pijp bij de Franse kerncentrale Penly 1. Dergelijke scheuren zijn nu ook aangetroffen bij Penly 2 en Cattenom 3. De eigenaar EDF gaat nu meer dan 150 lasnaden controleren bij diverse kerncentrales. Dat zorgt er waarschijnlijk voor het beschikbare vermogen niet zo snel opgeschaald kan worden als eerder was ingeschat. De markt had de hoop dat 2022 een absoluut dieptepunt zou vormen in de elektriciteitsproductie van kerncentrales, maar 2023 lijkt er niet veel beter uit te gaan zien. En ook hier wordt regelmatig minder ‘gedraaid’ worden dan technisch mogelijk zorgen door stakingen. De elektriciteitsprijzen in Frankrijk zijn daardoor flink opgelopen, en die trokken de prijzen in omliggende landen mee omhoog. Frankrijk is typisch een exporteur van elektriciteit, maar vorig jaar zagen we al dat er met name in de winter flink wat import nodig was uit duurdere bronnen zoals gas en steenkool.

Dinsdag en woensdag zakten de prijzen weer net zo hard weg als dat ze gestegen waren. Week-op-week staan de meeste gas- en elektriciteitsprijzen zelfs iets lager. De warmtekosten zijn wel opgelopen voor alle tijdvakken en de WKK sparkspread staat lager dan een week geleden.
De LNG-schepen blijven hun weg naar Europa vinden, ondanks de onbereikbare Franse terminals. Daarnaast lijkt de winter (voorlopig) Noordwest- en Zuid-Europa verlaten te hebben. De prijsdaling van steenkool, olie en emissierechten deden ook een duit in het zakje, maar daarover later meer.

Terugblik daggas- en EPEX-prijzen

De daggasprijs stond vorige week vrijdag nog rond 41,5 €ct/m3, maar liep na het weekend weer op richting 50 €ct/m3. Dat had vooral te maken met het hierboven beschreven sentiment. Dinsdag en woensdag kabbelde de prijs weer omlaag naar 43 €ct/m3.

Herfst, lente en winter: de weersomstandigheden in de afgelopen week lieten drie seizoenen zien. De ene dag (vrijdag) was het bijtend koud met af en toe sneeuw en flinke windsnelheden. Op andere dagen (zaterdag, woensdag) scheen de zon heerlijk en liet de wind zich nauwelijks voelen. En dan was er ook nog een maandag waarop de temperaturen plots opliepen tot boven 15 graden Celsius, in combinatie met windkracht 6 op land. Met het nodige kunst- en vliegwerk heeft Tennet het hoogspanningsnet in balans weten te houden. Vorige week vrijdag waren er twee noodvermogenafroepen en zaterdag en dinsdag kwamen er nog twee bij. In alle gevallen duurde de afroep korter dan vijf kwartier.

Het zeer wisselende weerbeeld zorgde ook voor grote fluctuaties bij de EPEX-prijzen. In de week van 3 t/m 9 maart noteerde de Baseloadprijs elke dag rond 130 €/MWh, maar deze week (10 t/m 16 maart) varieerde dit van 42 tot 131 €/MWh. Ook op uurniveau waren de verschillen groot. Maandagmiddag zagen we twee negatieve uurprijzen tussen 13.00 en 15.00 uur en de hele dag werd geen prijs boven 100 €/MWh genoteerd. De eerste zes uren van de dinsdag kwamen onder 10 €/MWh uit, maar ’s avonds liepen de prijzen op tot ruim 200 €/MWh. Op de windstille maar zonrijke woensdag zakten de middagprijzen weg tot ruim onder 100 €/MWh. In de typische dure uren (08.00 – 10.00 en 18.00 – 20.00 uur) werd de 200 €/MWh weer aangetikt. Deze donderdag is veel gelijkmatiger qua prijsverloop waarbij er ‘slechts’ ca. 64 €/MWh tussen het duurste en het goedkoopste uur zit.

Emissierechten, steenkool en olie

De steenkoolprijs (cal’24) liep maandag op tot boven 140 $/ton. Tegelijk liep ook de emissierechtenprijs op, die sloot vrijdag weer op bijna 100 €/ton. Dit blijft wel een stevig weerstandsniveau, want woensdag zakte de prijs weer naar 90 €/ton. Bij steenkolen stond toen een prijs van 131 $/ton op de borden. Het wegebben van de kou dempt de vraag en de voorraden zijn dusdanig goed op orde dat er deze zomer niet zo gehamsterd hoeft te worden als vorige zomer.
Ook de oliemarkt heeft de laatste dagen stevige prijsdalingen te verwerken gekregen. Op maandag 6 maart sloot het voorste maandcontract nog boven 86 $/vat, maar inmiddels is daar ruim 10 $/vat van af gegaan. Dinsdag viel de inflatiedata vanuit de VS tegen en na het omvallen van de Silicon Valley Bank is het vertrouwen in de bankwereld tot een recent dieptepunt gedaald. Woensdag daalden de aandelenkoersen van de banken nadat er ook zorgen waren om Credit Suisse.
De gestegen Nigeriaanse olieproductie in februari en toegenomen Amerikaanse voorraden zorgden voor verder prijsdalend sentiment.

Gasaanbod en -voorraden

Nu de LNG-terminals in Frankrijk grotendeels platliggen, was Nederland even de grootste LNG-invoeder van de EU. Er wordt per dag ca. 75 miljoen m3 het nationale gasnet in gepompt vanuit de terminals in Rotterdam en de Eemshaven. Inmiddels heeft Spanje de koploperspositie weer overgenomen.
Voor de komende twee weken staan er negen LNG-leveringen op stapel voor de Nederlandse terminals, waarvan drie voor de Eemshaventerminal. De VS is weer hofleverancier met zeven tankers. Ook de terminals in Groot-Brittannië (14), België (7) en zelfs Frankrijk (8) hebben het druk de komende twee weken. De aankomsten in Frankrijk zijn uiteraard afhankelijk van de stakingen aldaar, dus wellicht dat enkele schepen nog hun koers verleggen naar andere havens.

De Europese gasbergingen stonden op 14 maart op een vulgraad van net iets boven 56%. Week-op-week betekent dat een afname van ca. 2 procentpunt. Nederland staat nu op 59%, waarbij er maandag zelfs ongeveer 18 miljoen m3 in de voorraden werd geïnjecteerd. De combinatie van hoge temperaturen en veel opwek uit duurzame productie zorgde toen voor zeer lage gasvraag voor elektriciteitsopwekking.

Vooruitblik

Na een bijzonder onstuimige handelsweek lijken we komende week in rustiger vaarwater terecht te komen. In ieder geval als we afgaan op het weerbericht, want daar zien we geen grote schommelingen. De nachtvorst komt voorlopig niet terug en overdag lopen de temperaturen op naar 12 tot 15 graden Celsius. Dat is rond of iets boven het langjarig gemiddelde. Dit wordt gecombineerd met matige tot krachtige wind, waardoor de kans klein is dat we EPEX-uurprijzen boven 200 €/MWh zien. De gemiddelde dagprijs voor dit weekend komt vermoedelijk op 80 à 90 €/MWh uit en in de werkdagen daarna rond 105 €/MWh.

Als de Franse LNG-terminals inderdaad terugkomen in loop van volgende week dan is er prijsstabilisering te verwachten op de gasmarkt. Als de export vanuit de Freeportterminal voortvarend opgeschroefd blijft worden, ontstaat dalingspotentieel naar 40 €ct/m3 op de zomercontracten. Gas voor volgende week wordt momenteel rond 42 €ct/m3 verhandeld.

Bekijk de marktvisie van vorige keer