MARKTVISIE | Gasmarkt is op zoek naar evenwicht
Samenvatting:
- Minder koud weer doet dagprijzen weer dalen
- Verwachte overaanbod gas in 2020 geeft neerwaartse prijsdruk
- Forse daling elektriciteitsprijzen door optelling van dalende grondstofprijzen
- Steenkoolprijs zit op ‘drempelniveau’
Prijsontwikkeling in de afgelopen week:
| Gas in eurocent/m3 | 6 nov | 13 nov |
| TTF daggas | 13,20 | 14,50 |
| TTF dec ’19 | 15,90 | 15,10 |
| TTF jaar ’20 | 16,30 | 15,70 |
| Elektra in euro/MWh | 6 nov | 13 nov |
| OTC base dec ’19 | 45,25 | 43,80 |
| OTC peak ’20 | 55,85 | 54,30 |
| OTC base ’20 | 48,20 | 46,70 |
Terugblik korte termijn
De markten werden in de tweede helft van vorige week vooral beheerst door het naderende koude weer. Opvallend was dat de prijzen maandag stabiliseerden. We zien vaak dat als de kou er eenmaal is de prijzen verder oplopen, omdat de markt nog moet wennen aan de hogere vraag en het dus altijd tegenvalt. Dat was nu niet zo. Vanaf gisteren (woensdag) daalde de daggasprijs alweer onder 15 ect/m3, ondanks dat er behoorlijk aan het systeem getrokken werd. De invoeding van LNG is fors: GATE voedt momenteel ca 30 mln m3 per dag het Nederlandse gasnet in.
De gasprijs voor de komende wintermaanden is verder weggezakt in de afgelopen week, onder invloed van berichten van veel aanlandingen van LNG-schepen in de komende periode.
De APX-prijzen zijn beperkt opgelopen in de koude periode. In België en Frankrijk liepen de prijzen wel feller op vanaf afgelopen zondag. Daar zijn de dagvooruitprijzen nu gemiddeld ca 10 euro/MWh hoger dan in Nederland en Duitsland. In met name Frankrijk wordt relatief veel elektrisch verwarmd, dus daar heeft kou een sterk prijsopdrijvend effect op elektriciteit. Het aanbod van elektriciteit in Frankrijk is overigens weer prima: het draaiende nucleaire vermogen zal in de loop van de maand bovengemiddeld zijn ten opzichte van de laatste jaren. Dat de aardbeving van vanochtend bij Montelimar tot vertraging in de opstart van die centrale leidt, deed de prijzen slechts kortdurend oplopen. In combinatie met de lagere gasprijzen leidde dit tot een forse prijsdaling van de frontmaanden elektriciteit.
De onbalansprijzen elektriciteit waren maandag en dinsdag van tijd tot tijd hoog. Dinsdagmiddag riep Tennet gedurende 40 minuten noodvermogen af. De andere dag zagen we een onbalansprijs die overdag gemiddeld lager was dan APX, maar wel altijd met een aantal korte spikes omhoog. De balanssituatie was dus vrij onrustig.
Terugblik lange termijn
Daar waar vorige week nog optimisme was over een eerste versie van een handelsakkoord tussen de VS en China, werd dit afgelopen week door Trump weer de grond in geboord. Gevolg was dat de grondstofprijzen daalden. De steenkoolprijs (cal20) is gezakt naar het ‘drempelniveau’ van ruim 62 dollar/ton. Dit niveau werd dit jaar al twee keer aangetikt, maar veerde beide keren weer terug omhoog. De prijs voor CO2-rechten kabbelde wat omlaag bij gebrek aan (Brexit-)nieuws. Waar deze prijs vorige week nog tussen 25-26 euro/ton varieerde, beweegt deze nu rond 24,5 euro/ton (dec20). De olieprijs is juist gestegen. Vanaf begin oktober is er sprake van een stijgende prijstrend, van 57 naar stevig boven de 62 dollar/vat voor de frontmaand. Oorzaak is dat de olieproducerende landen hun aanbod krapper maken en de vraag wat lijkt te stijgen waardoor de voorraden kleiner geworden zijn, met een prijsstijging tot gevolg. Het is ook een nadrukkelijke wens van de OPEC+ om de prijs omhoog te brengen richting 65 dollar/vat, en dat lukt momenteel.
De gasprijzen trekken zich niks aan van de olieprijsontwikkeling, maar zijn volledig in de ban van de verwachte vraag-aanbod situatie van gas. Er wordt een overvloedige beschikbaarheid van gas in Noordwest-Europa in 2020 verwacht, want bijna alle signalen wijzen hierop. De LNG-aanvoer voor 2020 wordt ingeschat op vergelijkbaar met 2019: weliswaar zal er toenemende vraag zijn van Azië, maar er komen in 2020 vijf liquidificatie-straten op LNG-terminals in de VS bij, wat een grote extra export oplevert. Nordstream 2 staat nog steeds op ingebruikname in het tweede kwartaal 2020. Verwacht wordt dat zelfs bij een koude winter de gasvoorraden in Europa nog 20 mrd. m3 zullen bevatten op 1 april. Een verdere verschuiving van elektriciteitsproductie uit steenkool naar gas is ook niet te verwachten, omdat het gasgestookte vermogen al vrijwel volledig draait. Zo is in Duitsland de elektriciteitsproductie (in TWh) uit steenkoolgestookte centrales in 3 jaar tijd (2016 naar 2019) met bijna de helft gedaald, en de productie uit gasgestookte centrales sterk gestegen.
De termijnprijzen elektriciteit zijn afgelopen week fors gedaald door het opgetelde prijseffect van steenkool, CO2-rechten en gas. De WKK sparkspread is door de hardere prijsdaling van elektriciteit ten opzichte van gas behoorlijk gedaald in de afgelopen weken: voor 2020 is deze nu rond 28 euro/MWh, enkele weken gelden was deze nog 33 euro/MWh. Ook voor Q1 20 begint de sparkspread de 30 euro/MWh te naderen.
Visie voor de komende week
Gas en elektra korte termijn
We wijzigen de verwachting voor de daggasprijs naar dalend. Vanaf begin volgende week lopen de temperaturen weer op en zal de gasvraag dalen. Er is voldoende LNG-aanbod: de huidige invoeding vanuit GATE is nodig om ruimte te maken voor de lading van drie nieuwe schepen die verwacht worden op 16 en 21 november. Voor de rest van november worden in de UK nog 7 (!) schepen verwacht; de prognose is dat LNG in november 40% van de Engelse gasvraag invult. ’Dat is erg veel in een koude maand.
Deze inzichten geven neerwaartse druk op de prijzen voor de komende maanden; het niveau is echter al zo laag (15 tot 16 ct/m3) dat een verdere daling van betekenis bijna niet kan. Voor de komende week wordt meer wind verwacht; in combinatie met minder kou verwacht de markt dat de gemiddelde APX-prijs terugzakt naar 40 euro/MWh in het weekend en 44 euro/MWh in komende week.
Gas en elektra lange termijn
We handhaven de verwachting voor de langere termijnprijzen voor TTF-gas en OTC-elektra komende week op stabiel. Een verdere daling van de steenkoolprijs is zeer onwaarschijnlijk, bij CO2-rechten is een forse prijsdaling komende week ook niet te verwachten, want er zijn geen Brexit-gerelateerde besluiten aangekondigd. De gasprijzen van de verre jaren doen nauwelijks mee met de prijsdaling, en er is geen enkele reden aan te wijzen die dit marktinzicht op korte termijn doet veranderen.
De meest onzekere periode is zomer 2020. De marktkenners wijzen op een mogelijk forse extra prijsdaling. Tegelijk leert de ervaring dat als iedereen dit roept, het dan juist niet gebeurt. Zo kan bij de prognose voor de gasvoorraden voor het einde van de komende winter de vraag gesteld worden of de onttrekking van winter 2017 representatief is. Immers, het gasverbruik voor elektriciteitsproductie zal komende winter veel hoger zijn dan toen. Gezien het heersende marktgevoel is een lichte prijsdaling op de prijzen 2020 in de komende week het meest waarschijnlijk. Het moment om een goede sparkspread vast te leggen lijkt momenteel voorbij. Daarvoor is het wachten op een nieuwe prijsstijging van steenkool en CO2-rechten.
