ARTIKEL | Congestie op het net: Dichterbij dan u denkt

Lang was het normaal dat u zich niet druk hoefde te maken over de capaciteit van het stroomnetwerk. Maar door de groei van duurzame opwek als zon- en wind is de resterende netwerkcapaciteit snel aan het verminderen, wat leidt tot knelpunten, congestie, in het net.

Door de groei van congestieproblemen lukt het netbeheerders onvoldoende om aan hun verplichtingen te voldoen. Dit heeft grote maatschappelijke gevolgen: Bedrijven worden geremd in hun ontwikkeling, het leidt tot frustratie bij initiatiefnemers van nieuwe duurzame projecten, de energietransitie stokt.

Congestie, een actueel probleem

Ook in de tuinbouw is dit een bekend fenomeen. In de Zuidplaspolder regio geldt al sinds 2017 dat er te weinig transportcapaciteit is waardoor tuinders geen extra capaciteit aan kunnen vragen. Met als gevolg dat tuinders niet kunnen uitbreiden terwijl ze dit wel willen.

Figuur 1: Congestiegebieden Noord-Oost Nederland
(Bron: Enexis)

Netverzwaren of inzet van flexibel vermogen?

Voor het probleem zijn grofweg twee oplossingen: De netcapaciteit uitbreiden of de bestaande capaciteit beter benutten. De eerste optie kost jaren tijd en is op de korte termijn daarom geen oplossing. Optie twee, betere benutting van de capaciteit, vraagt dat stroomproducenten en –afnemers het gedrag op elkaar gaan aanpassen. Hier ligt een kans voor de tuinbouw. Tuinders met een WKK of met belichting zijn in staat om flexibel om te gaan met hun stroomproductie en -afname. Tennet verwacht dat de behoefte aan de inzet van dit flexibel vermogen voor congestiemanagement de komende jaren stevig stijgt.

Figuur 2: Behoefte aan flexibiliteit groeit, mede door congestieproblemen.
(Bron: Tennet flexibility roadmap)

Wanneer er op een transportnet congestie optreedt, kan een netbeheerder op zoek gaan naar partijen die bereid zijn hun opwek- of afname patroon aan te passen. Een netbeheerder mag alleen herverdelen, een eigen positie innemen op de elektriciteitsmarkt is wettelijk niet toegestaan.

Voorbeeld: In een congestiegebied wordt tijdelijk teveel afgenomen. Er is onvoldoende capaciteit om aan deze vraag te voldoen. Om her te verdelen is het mogelijk om een tuinder in het congestiegebied meer te laten opwekken en tegelijkertijd een centrale buiten het congestiegebied af te laten regelen.

Om dit te realiseren moeten beide partijen een financiële prikkel krijgen om het gedrag aan te passen. Deze financiële prikkel komt van de netbeheerder. Voor netbeheerders is dit aantrekkelijk, omdat zij zo aan hun verplichting kunnen voldoen. Voor deelnemende partijen is dit aantrekkelijk, omdat ze een financiële vergoeding krijgen voor een relatief kleine actie. Recent heeft AgroEnergy een pilot uitgevoerd met Stedin voor congestiemanagement in Bleiswijk. Hieruit bleek dat dit principe inderdaad werkt.

Congestiemarkt brengt vraag en aanbod samen

De vraag is: Hoe brengen we deze partijen samen?

 

Van nature houden netbeheerders zich niet bezig met elektriciteitshandel. Hier hebben aggregators en marktplatformen een rol. Aggregators verzamelen beschikbaar flexibel vermogen en bieden dit aan de markt aan. AgroEnergy speelt deze rol in de Nederlandse glastuinbouw.

Het eerste marktplatform dat congestiebiedingen ondersteunt in Nederland is ETPA. ETPA (Energy Trading Platform Amsterdam) biedt sinds 2017 op een toegankelijke manier intradayhandel aan. Via dit platform willen de netbeheerders hun congestieproblemen proberen op te lossen door biedingen van marktpartijen af te roepen. Het gaat dan steeds om een combinatie van een verkoop- en inkoopbieding van hetzelfde volume en dezelfde periode.

Netbeheerders investeren in automatisering congestiemanagement
Voor het afroepen van biedingen hebben een aantal netbeheerders een gezamenlijk platform ontwikkeld. Stedin, Tennet, Liander, Enexis Groep en Westland Infra hebben in januari GOPACS live gezet: Een gezamenlijk platform om congestie knelpunten te beheersen via deals op het handelsplatform ETPA. GOPACS analyseert automatisch wat een optimale strategie voor de netbeheerder is om de congestie zo kostenefficiënt mogelijk op te lossen en roept vervolgens de geschikte biedingen af op de aangesloten handelsplatformen.

Figuur 3: Congestiemanagement is een samenwerking tussen tuinders, netbeheerders, aggregator, markt en stuurboxpartijen.
Klik op de afbeelding voor een groter exemplaar.

Tennet is al langer actief op het gebied van congestiemanagement. Dit is tot nu toe vooral een zaak van grotere partijen. Nu de congestieproblemen stijgen is een initiatief als GOPACS nodig om de kosten in de hand te houden. De beweging van de netbeheerders is een directe kans voor de glastuinbouw. Door slim gebruik van de flexibiliteit van de WKK is het mogelijk om specifieke congestiebiedingen in te bieden op ETPA. Hierbij is het natuurlijk zaak om rekening te houden met de warmtebehoefte voor de teelt en afhankelijkheden voor CO2 en belichting.

Pilot inzet WKK’s voor congestiemanagement

AgroEnergy voert op dit moment met vijf tuinders verspreid door het land een pilot uit voor het inzetten van WKK’s voor congestiemanagement. Op specifieke locaties in het land schakelen we WKK-vermogen op, wanneer dit door Tennet wordt afgeroepen. Of gaan WKK’s juist eerder uit als dat gewenst is. Uniek hieraan is dat er geen verplichting is om een bepaalde periode mee te doen. Wel speelt de locatie in het land een grote rol: Tennet zal specifieke locaties afroepen om daarmee de congestie in een deel van het net op te lossen.

In de pilot onderzoeken we ook de mogelijkheid van het sturen met belichting, wanneer de prijzen interessant zijn. Dit moet ervaring opleveren wat een goede strategie is en onder welke omstandigheden de WKK een rol kan spelen.

Veel opties maken kiezen lastig

Inmiddels zijn er veel opties om de WKK flexibel in te zetten: APX, intraday, noodvermogen en onbalanssturing. Hoe zorgt u als tuinder dat u het overzicht houdt? Vanuit AgroEnergy verwachten we dat de waarde van de verschillende opties per jaar flink kan variëren. Waar het ene jaar noodvermogen interessant is, kan het volgende jaar intradayhandel meer winst opleveren. Automatisering levert hier de oplossing: Door alle opties zoveel mogelijk geautomatiseerd aan te bieden, is het eenvoudig om te wisselen zonder dat u daar veel van merkt. Zo profiteert u als tuinder van het maximale rendement en leg u zich niet vast op één mogelijkheid.

Tuinbouw speelt belangrijke rol in energietransitie

Het is al vaak gezegd: De tuinbouw speelt een belangrijke rol in de energietransitie. Dat is wat we op dit moment concreet merken. Er zijn volop kansen om met de WKK en belichting een bijdrage te leveren aan een slim gebruik van het net. We werken graag met u samen om deze kansen te pakken!

Meer lezen?

 

MARKTVISIE | Gasmarkt blijft volatiel

Gasmarkt | marktvisie

NIEUWS | Aankomend weekend gaat de zomertijd in

Zomertijd

MARKTVISIE | Gasprijzen zigzaggen weer omhoog

Gasprijzen | marktvisie

MARKTVISIE | Door zacht weer doen meeste energiemarkten toch weer een stapje omlaag

Energiemarkten